film - jedna z form audiowizualnych, pokazuje rzeczywistość w przestrzeni, w upływie czasu i z towarzyszącym jej dźwiękiem; utwór filmowy ma budowę warstwową. Zawiera elementy różnych sztuk - literatury, teatru, plastyki, muzyki; ich kompozycja, wzajemne oddziaływanie, hierarchia - tworzą nową jakość. Przestrzeń filmowa dzięki montażowi ma charakter iluzyjny. Jest ruchliwa, zmienna, składa się z kadrów i planów. Poza widzialną i słyszalną, uobecnioną w obrębie kadru, istnieje przestrzeń koncypowana, wyobrażona jako przestrzeń poza kadrem, oraz przestrzeń symboliczna, w której wyglądy i relacje pomiędzy obrazem a dźwiękiem są materialnym punktem odniesienia uruchamiającym podstawowy poziom znaczenia. Czas - akcji, narracji (ukazuje zdarzenia z perspektywy bohatera-narratora, np. w Czasie Apokalipsy F.F. Coppoli) oraz projekcji, czyli faktyczny czas trwania filmu. Dzięki montażowi możliwa jest przemienność płaszczyzn czasowych (np. retrospekcja - Czas Apokalipsy; introspekcja - sen profesora w Tam, gdzie rosną poziomki I. Bergmana). Kompozycja filmu ma charakter dynamiczny - całość związków i zależności jest poznawana stopniowo, a modele kompozycji mają historycznie zmienny charakter (np. tradycyjna k. zamknięta w kinie hollywoodzkim, k. otwarta w kinie Nowej Fali). Scena jest jednostką kompozycji utworu filmowego; podobnie jak w teatrze, o jej wyodrębnieniu decyduje udział osób oraz jedność miejsca, czasu i akcji, składać się może z jednego lub więcej ujęć. Ujęcie to akcja ciągła między dwoma cięciami montażowymi. Charakteryzują je sposób kadrowania, kąt i punkt widzenia kamery, plan oraz długość trwania, liczba osób biorących w nim udział. Szereg ujęć i scen tworzy samodzielny pod względem dramaturgicznym element konstrukcji filmu -
sekwencję (np. finałowy pojedynek w W samo południe F. Zinnemanna). Dźwięk - pojemność ścieżki dźwiękowej: słowa, szumy, efekty dźwiękowe, muzyka i cisza. Pojawił się w filmie w latach 1926-30, a za przełomową uchodzi data premiery Śpiewaka jazzbandu w reż. A. Croslanda - 6 X 1927. Montaż filmowy - wielu teoretyków i twórców (Eisenstein, Pudowkin, Kieślowski) uważa, że jest podstawowym środkiem wyrazu sztuki filmowej, polega na nadaniu dziełu filmowemu ostatecznego kształtu, zestawieniu ujęć w następstwie czasowym (m. dramaturgiczny), przyczynowym (m. skojarzeniowy) i nadaniu rytmu i płynności (m. techniczny). Za jego pomocą można rozwijać narrację filmową w sposób prosty, linearny, można też opowiadać kilka wątków równolegle (Nietolerancja D.W. Griffitha) albo mieszać je ze sobą za pomocą m. synchronicznego (W samo południe), stosować retrospekcje, kreować nową przestrzeń i czas, zestawiać obrazy analogicznie lub na zasadzie antytezy. We współcz. filmie napotykamy też m. polifoniczny (np. w filmach R. Altmana czy Q. Tarantino). Poza m. poziomym w filmie pojawia się m. pionowy (wizualno-dźwiękowy); może być połączenie montażowe synchroniczne lub asynchroniczne. Zob. też filmu język.
- filmu język, poetyka, zespół reguł,...