(łac. humanus = ludzki)
prąd umysłowy ukształtowany wXIV w. we Włoszech, upowszechniony wnastępnych stuleciach wcałej Europie. H.odrodził przesłania starożytnej kultury, stał się światopoglądem, którego ośrodkiem był człowiek ze wszystkimi swymi dążeniami ipotrzebami, ów antropocentryzm był reakcją na średniowieczny teocentryzm. Miarą wszechrzeczy stał się ziemski, anie pozaziemski byt człowieka, natomiast dewizą ważną wkształtowaniu nowej postawy była myśl zaczerpnięta zkomedii rzymskiego autora Terencjusza "Człowiekiem jestem inic, co ludzkie, nie jest mi obce". Zainteresowanie twórców człowiekiem dotyczyło jego uczuć izachowań, czego dowodzą utwory F. Petrarki, G. Boccaccia, J. Kochanowskiego, Ł. Górnickiego. Humaniści przeciwstawiali się średniowiecznej scholastyce (np. Erazm zRotterdamu), dostrzegali potrzebę reform (np. A. Frycz Modrzewski), weryfikowali dotychczasowe poglądy na świat (np. M. Kopernik), inspirowali rozwój życia umysłowego (np. Kallimach i K. Celtis). H. przyczynił się do rozwoju drukarstwa, upowszechnienia filozofii ilit. antycznej, stał się inspiracją dla wielu twórców.