(1894-1980)
prozaik, dramaturg, poeta, eseista, krytyk, tłumacz. Na początkowy okres twórczości I. znaczący wpływ wywarła przyjaźń zK. Szymanowskim iwspółpraca zkijowskim teatrem "Studya" S. Wysockiej. Współredaktor pisma ekspresjonistów "Zdrój" (1919-20), współzałożyciel grupy poetyckiej Skamander (1920). Po wojnie redagował "Życie Literackie", "Nowiny Literackie", od 1955 do śmierci był redaktorem naczelnym "Twórczości". Wielokrotny prezes lub wiceprezes ZLP, członek zarządu pol. PEN Clubu, aktywny uczestnik życia społ. ipolit. PRL. Debiutował tomem poezji Oktostychy (1919) - oryginalnym na tle twórczości Skamandra dzięki wyszukanym stylizacjom, wrażliwości na malarskość oraz wirtuozerii formy (wprowadzenie asonansu fonicznego ioktostychu jako strofy). Wporównaniu zestetyzmem tego tomu późniejsze Dionizje (1922) zaskakują czytelnika tonacją skrajnie ekspresjonistyczną (charakterystyczny witalizm). Postawę klasycyzującą (refleksyjność, tematyka egzystencjalna, wątki autobiograficzne) reprezentują zbiory: Powrót do Europy (1931), Lato 1932 (1933), Inne życie, Warkocz jesieni (1954), Jutro żniwa (1963). Ostatnie tomiki: Xenie ielegie (1970), Mapa pogody (1977) iMuzyka wieczorem (1980) podejmują problematykę spraw ostatecznych: trwania iprzemijania. Charakteryzuje je ascetyczna prostota stylu współgrająca zich wymową. Proza I., ukazująca swoiście pojmowany realizm połączony zelementami symbolizmu iliryzmem narracji, to m.in. powieść poetycka Zenobia Palmura (1920) zcharakterystycznymi elementami baśniowymi, autobiograficzna powieść Hilary, syn buchaltera (1923) oraz realistyczna Zmowa mężczyzn (1930). Wielkim osiągnięciem prozatorskim są zbiory opowiadań: m.in. Panny zWilka, Brzezina (1933), Młyn nad Utratą (1936), Stara cegielnia, Młyn nad Lutynią (1946), Opowiadania muzyczne (1971), Ogrody (1974). I. jest twórcą nowoczesnej prozy hist. poruszającej problem psychologii władzy, np. Czerwone tarcze (1934), Sława ichwała (t. 1-3, 1956-62). Dramaty - m.in. Lato wNohant (1937), Wesele pana Balzaka (1959) - poruszają problem konfliktu moralnego artysty, który staje przed wyborem między twórczą swobodą akonkretami życia. I. jest również autorem szkiców (m.in. Podróż do Włoch, 1977), monografii oChopinie (1938) iBachu (1951), autokomentarza Spotkania zSzymanowskim (1947), charakter autobiograficzny ma Książka moich wspomnień (1957). Laureat licznych nagród państwowych, wł. nagrody literackiej Premio Mondello, otrzymał także tytuł doktora h.c. UJ.
- IWASZKIEWICZ, Jarosław, ps. Eleuter...
- Iwaszkiewicz Jarosław, pseud. Eleuter, (1894-1980)
- Jarosław, tego Jarosława, o Jarosławie;...