zasady, zgodnie zktórymi oceniamy poprawne lub błędne użycie danych wyrazów, wyrażeń ikonstrukcji składn. Ustalone k.p.j. pozwalają określić zjawisko jęz.
ze względu na jego przydatność funkcjonalną, zgodność zsystemem, zwyczajem społ.; służą kulturze jęz. ipolityce jęz. Wyróżniamy: k. ekonomiczności środków językowych polegające na określeniu przydatności funkcjonalnej, ekonomicznej, użytych elementów jęz., np. tendencja do tworzenia skrótów iskrótowców (stoczniowiec - pracownik stoczni, podstawówka - szkoła podstawowa, pekaes - PKS, cedet - CDT). K.estetyczne - ocenia poprawność jęz. istylistyczną wypowiedzi zestetycznego punktu widzenia; ma zastosowanie głównie wocenie ekspresji jęz. poetyckiego, jest zzasady subiektywne, emocjonalne. K. formalno-logiczne - poddaje ocenie poprawność pod względem logicznej interpretacji formy jęz. iprawidłowości jej struktury, np. wzdaniu idę na stołówkę, na miasto zamiast poprawnie: idę do stołówki, do miasta. K. geograficzne - polega na ocenie użycia regionalizmów wsytuacji dokonania wyboru między tradycją jęz. warszawską ikrakowską, np. krakowska rączka to wWarszawie obsadka; sagan to wKrakowie czajnik, aw Warszawie garnek zżeliwa; wKrakowie mówi się doktor, wWarszawie doktór. Dziś kryterium to jest coraz rzadziej obecne wpolszczyźnie ogólnej. K. historyczne - ocenia poprawność użytych środków jęz. na podstawie języka pisarzy minionych epok, daje pierwszeństwo formom od dawna używanym wjęz., np. uKochanowskiego, Mickiewicza, Sienkiewicza. K. narodowe - ocenia poprawność językową zperspektywy czystości jęz.; mając do wyboru dwa równorzędne środki językowe, rodzimy iobcy - przyznaje pierwszeństwo rodzimemu, np. dom towarowy zamiast supermarket, uczestniczyć zamiast partycypować. K. społeczne - poprawność jęz. ocenia wedle zasad obowiązujących wnormatywnych słownikach jęz. pol., np. wSłowniku języka polskiego, Słowniku poprawnej polszczyzny, Słowniku wyrazów bliskoznacznych itd.
- JĘZYK, system znaków służący...
- norma językowa, zasób środków jęz.:...