(łac. = miejsce szczęśliwe)
"rozkoszne miejsce", termin izjawisko kulturowe odnoszące się (od epoki cesarstwa rzym. aż po XVI w.) do głównych motywów wszystkich opisów przyrody; piękne iocienione miejsce, naturalnie położone. Na jego całość składały się przynajmniej jedno drzewo, łąka oraz źródło lub strumień, śpiew ptaków ikwiaty, najbardziej wyszukane przykłady zawierają także wietrzyk. UWergiliusza iTeokryta tego typu wyobrażenia stanowią zaledwie sztafaż inscenizacyjny poezji pasterskiej. Najpiękniejsze przedstawienie l.a. wpóźniejszej łac. poezji możemy spotkać wpoemacie Tyberiana, pochodzącym zepoki Konstantyna, zcałą żywą kolorystyką późnego antyku. Wśredniowieczu l.a. zaliczali leksykografowie (i autorzy badający styl) do rekwizytów poetyckich (Słownik Papiasa, ok. 1050 r.). Można też spotkać wiele owych "miejsc rozkosznych" wpoezji neołacińskiej (od 1070 r.). Epika XIII w. włączyła l.a. do swego zasobu irozwinęła go wpostaci obrazu raju ziemskiego, np. P. Riga poświęcił motywowi cały utwór Oozdobach ziemi (1235). Historycznie l.a. to wyraźnie określony topos opisu krajobrazu, część scenerii poezji pasterskiej, erotycznej, znajdujemy go m.in. wCarmina burana, Wergiliuszowym opisie Pól Elizejskich, bywał też używany przez poetów chrześc. do przedstawienia Raju (jako ogrodu), także jako część opisu ogrodów Flory uOwidiusza (Fasti, V). Wmalarstwie europejskim występuje np. uH. Boscha Ogród rozkoszy. Wyraźny motyw np. wliryce Horacego Beatus ille qui… (epoda II), uA.Dantego wRaju, wutworach B. Leśmiana Krajobraz utracony, K.I. Gałczyńskiego Prośba owyspy szczęśliwe, W.H. Audena Wyspa rozkoszy, J. Łobodowskiego Pani Salomea, Cz. Miłosza Ogród ziemskich rozkoszy.
- topika, (gr. topoi = miejsca,...