(1821-83)
poeta, dramaturg, prozaik, rytownik, rzeźbiarz, malarz, filozof. Syn Jana, pochodzącego ze starej ziemiańskiej rodziny litewskiej iLudwiki, która wlinii żeńskiej wywodziła się zrodu Sobieskich. Odbył podróże po kraju, m.in. do Czarnolasu iKrakowa (1841), potem przez Niemcy do Włoch (1842), tu kontynuował studia artystyczne, rzeźbiarskie wakademii florenckiej (1843), we Florencji poznał M. Kalergis (1845, zakochany wniej bez wzajemności) itowarzyszącą jej M. Trębicką. Zdecydował się pozostać na emigracji (1846), wRzymie poznał A. Mickiewicza, zaprzyjaźnił się też zZ. Krasińskim. WParyżu poznał J.Słowackiego, F. Chopina, J.B. Zaleskiego, J. Klaczkę, A.J. Czartoryskiego, T. Lenartowicza, A. Cieszkowskiego (1849). Żył wnędzy, wrozpaczy zpowodu postępującej głuchoty. Na kilka miesięcy wyjechał do Ameryki Płn. (1852), potem przez Londyn wrócił do Paryża utrzymując się zakwarel iprac rytowniczych. Uczestniczył wemigracyjnych przygotowaniach do powstania styczniowego (współpracował zR. Trauguttem, 1863). Wpoczuciu osamotnienia ibezdomny zamieszkał wZakładzie Św. Kazimierza, przytułku dla pol. sierot iweteranów wIvry pod Paryżem, tu zmarł. Prochy N. przeniesiono do zbiorowej mogiły na cmentarzu pol. wMontmorency pod Paryżem. Jako artysta miał silne poczucie przynależności pokoleniowej iodrębności swojej generacji rówieśniczej zwanej przez niego pokoleniem sierocym, straconym, omłodości "przemienionej wrozpacz". Debiutował poezją szyfrując wniej treści polit. za pomocą metafor, aluzji iprzemilczeń na łamach czasopism warszawskich: "Piśmiennictwo Krajowe" i"Przegląd Warszawski" (1840), pisał traktaty, poematy, wktórych formułował niezależny własny program poetycki: Pieśni społecznej cztery stron (1849), Niewola (1848-49), Psalmów- psalm (1850), Pieśń od ziemi naszej (1850). Wdramacie Zwolon (1848-49) propagował ideę Polski wyzwolonej znienawiści ipragnienia zemsty. Poemat Promethidion (1848-50) to wykład na temat własnych zasad sztuki narodowej, opartej na folklorze iwiążącej pierwiastek duchowy zpracą fizyczną; ideałem tak pojmowanej sztuki była dla N. muzyka F. Chopina (Fortepian Chopina). Wlatach 1855-63 powstały: poemat Quidam (łac. ktoś, jakiś tam człowiek), obraz rozpadu świata antycznego isytuacji osobistej; cykl esejów Czarne kwiaty iBiałe kwiaty, odwudzielnej kompozycji, zawierające wspomnienia oludziach niezwykłych, zktórymi się zetknął na emigracji, m.in. Mickiewiczu, Chopinie, Słowackim; cykl prelekcji oJ. Słowackim (1861), podkreślających nowatorstwo poety ikoncepcję sztuki jako dopełnienie romantycznego dziedzictwa; tomik poezji (1863) zawierający m.in. traktaty poetyckie (np. Pięć zarysów), dialogi (np. Rozmowa umarłych), rozprawy (np. Osztuce), prozę poetycką (np. Garstka piasku), nowele-legendy (np. Bransoletka, Cywilizacja) dramaty (np. Krakus), poemat Epimenides oraz 10 wierszy, m.in. Wielkość, Żydowie polscy, John Brown, Polka.
- Norwid Cyprian, (1821-83)
- Norwid Cyprian Kamil, (1821-83)
- Cyprian, tego Cypriana, o Cyprianie;...