(wł. novella = nowość)
krótki utwór epicki charakteryzujący się zwięzłą, jednowątkową fabułą, dramatyczną konstrukcją, rezygnacją zpostaci izdarzeń epizodycznych na rzecz wyeksponowania bohatera gł., mocno zaznaczonym punktem kulminacyjnym, silnym akcentem wzakończeniu zawierającym puentę. Kompozycyjną osią n. jest motyw zasadniczy dla końcowej puenty, który wyznacza dynamikę fabuły, wprowadza często moment niespodzianki sytuacyjnej lub psychologicznej, nadaje tytuł utworowi - jest to tzw. sokoła chwyt (sokoła teoria: termin zaczerpnięty zn. G. Boccaccia Sokół; sformułowana w1871 przez niem. poetę inowelistę P. Heysego, który określił znaczenie motywu dominującego wkompozycji, przypisując symboliczną wartość wybranej rzeczy, wlit. pol. m.in. M. Konopnickiej Dym czy B. Prusa Kamizelka). Początki gat. sięgają antyku, np. Opowieści milezyjskie Arystydesa zMiletu, nowożytne dzieje zapoczątkował wrenesansie wł. G. Boccaccio Dekameronem, rozkwit nastąpił wXIX w. wśród realistów inaturalistów, np. G. de Maupassanta Baryłeczka, N. Gogola Płaszcz, H. Sienkiewicza Latarnik, S. Żeromskiego Doktor Piotr. WXX w. n. zdominowana została przez opowiadanie, jej odmianą współcz. jest n. filmowa łącząca elementy lit. narracji iscenariusza.
- nowela, 1. „ogólnie o piwie”;...
- NOWELA, krótki utwór prozą,...
- nowela sierpniowa, uchwalona po zamachu...