jej podstawę stanowi naturalna symbolika kosmosu, przez którą każdy człowiek (wg chrześc. filozofii) może dojść do poznania Boga, ma sens historioznawczy; wkosmosie, który Bóg powołał do istnienia przez swe stwórcze "Niech się stanie", wszystko jest symbolem, aw nim żywioły: Woda - symbol chaosu, zmienności, bezmiaru możliwości, uzdrowienia; źródło życia, zmartwychwstania, odrodzenia ducha iciała, zwierciadło prawdy, mądrości, dobra izła; wBiblii jest siłą niszczącą lub budującą (Rdz 2,10-14; Rdz 1,2; Wj 17,1-8). Symbolikę wody rozpoznajemy też wantycznych inskrypcjach nagrobnych, wmalarstwie katakumbowym, płaskorzeźbie sarkofagowej, wsztuce mozaikowej, rzeźbie. Wśredniowieczu, zwł. wkarolińskim malarstwie książkowym, popularny był motyw pijących wodę gołębi lub pawi. Powietrze - symbol nieskończoności, wieczności, nieba, kontemplacji, pamięci duszy, natchnienia; żywioł najdelikatniejszy, potęga natury opisywana wBiblii na różne sposoby, np. wiatr jest symbolem Ducha Św. (Dz 2,2-4); wsztuce pogańskiej ichrześc. występuje personifikacja wiatru wcałej postaci ludzkiej albo do pasa, zwydętymi policzkami, dmącej wmuszlę albo wróg. Ogień - symbol światła, słońca, ciepła, Boga-Stwórcy (Ps 30,16; Łk 3,16), ale także ducha zła, piekła, kary, męczeństwa; znany wstarożytności, wrel. hinduskiej symbol istoty boskiej, wmitach antycznych symbol paleniska domowego, życia rodziny ipaństwa (gr. Hestia, rzym. Vesta). Ziemia - dawczyni życia, płodności, orki, siewu, duchowości, skarbnica bogactw; część widzialnego uniwersum (Rdz 1,1), zktórej Bóg stworzył człowieka (Rdz 2,7) "na swój obraz"; matka-ziemia jest wsztuce chrześc. postacią kobiecą zrogiem obfitości, owocami, kłosami albo dwojgiem dzieci ssących jej piersi; ziemia znajduje się pod stopami Chrystusa jako świadek Jego śmierci krzyżowej. Dwie przestrzenie ziemi: pustynia igóry, są poszerzeniem żywiołu przyrody, mają swe miejsce wbibl. symbolice, pustynia jako morze piasku iskał, miejsce pustki, milczenia, niezależności, czasem tułaczki, zagubienia celu życia, samotności; góra to symbol stałości, niewzruszoności, światła, mistyki, mądrości, wzniosłych myśli, medytacji, miejsce święte: ateński Akropol, Ararat (pamiątka potopu), Athos na Płw. Chalcydyjskim, Biała Góra Celtów, Borobudur, buddyjska wśrod. Jawie, irańska Damarwand, Ida, święta góra Greków; wBiblii górą świętą jest m.in. Synaj, na której Bóg zawierając przymierze zczłowiekiem, przekazał Dekalog.
- symbol, (gr. smbolon = znak...