hasło wyrażające postawy estetyczne wsztuce XIX w.; jego postulatywny ipolemiczny charakter daje mu cechy programu artystycznego: uznanie wartości estetycznej za naczelną wartość sztuki oraz respektowanie praw artysty do wypowiadania wdziele treści indywidualnych (sztuka niezależna od zobowiązań pozaestetycznych: etycznych, społecznych, poznawczych, dydaktycznych, traktowana jako wartość sama wsobie). W2. poł. XIX w. sz.d.sz. staje się ideą wielu estetyk, prądów iszkół artystycznych; wPolsce reprezentują ją pisarze idziennikarze wartykułach-manifestach: Z. Przesmycki (pseud. Miriam), Harmonie idysonanse, Maurycy Maeterlinck ijego stanowisko we współczesnej poezji belgijskiej (1891), podkreśla estetykę harmonii, postawę kontemplacyjną, nastawienie na treści metafizyczne pojmowane wduchu platońskim; S. Przybyszewski wConfiteor. O"nową" sztukę (1899) uwydatnia estetykę dysharmonii, nastawienie na spontaniczną ekspresję treści psychicznej; wujęciu obu autorów sz.d.sz. stała się wyrazem negacji społecznej funkcji sztuki - romantycznego pojmowania "rządu dusz" (konfliktu artystów ze społeczeństwem) oraz aprobaty dwu postulatów: życia opartego na kulcie sztuki iwartościach estetycznych (autonomia sztuki jako forma ucieczki artysty przed uniformizacją, standaryzacją ikomercjalizacją) oraz estetyzmu, elitaryzmu, "arystokratyzmu ducha" jako obowiązku iideału poety. Podkreślano związek poezji zmalarstwem (z parnasizmem) imuzyką (symbolizmem). Poetycki manifest sz. jako najwyższej wartości wyrażał m.in. wiersz K. Przerwy Tetmajera Evviva l’arte ("niech żyje sztuka"); także poezja A.Langego iJ. Żuławskiego. Hasło odegrało pozytywną rolę weuropeizacji pol. sztuki, było jednocześnie próbą zweryfikowania poglądów na miejsce sztuki wnowoczesnej cywilizacji.
- sztuka dla sztuki, tendencja lit. powstała...
- SZTUKA DLA SZTUKI, hasło wyrażające koncepcję...
- HETYCKA SZTUKA, sztuka indoeuropejskiego...