(1885-1939)
pisarz, malarz, filozof, teoretyk sztuki, syn Stanisława, wychowany wśrodowisku Młodej Polski. Uczeń J. Stanisławskiego, J. Mehoffera oraz ojca. Jako rysownik ifotograf brał udział wwyprawie B. Malinowskiego na Cejlon ido Australii. Wczasie Iwojny światowej walczył jako oficer wojsk ros., był ranny; przebywał wRosji wczasie rewolucji. Podczas licznych podróży poznał europ. malarstwo dawne iwspółcz. Przez współcz. był postrzegany przede wszystkim jako nieco ekscentryczny, ale mieszczący się wkonwencjach epoki malarz. Jeden zanimatorów formizmu, któremu dał podstawy teoretyczne Nowe formy wmalarstwie iwynikające stąd nieporozumienia (1919). Tworzył obrazy ekspresyjnie zdeformowane (np. Kuszenie św. Antoniego, Ogólne zamieszanie, Bajka fantazja, Tworzenie świata), których istotą jest równowaga kompozycyjna ikolorystyczna. Teoria Czystej Formy wmalarstwie, którą stworzył, odrzucała wszystko, co stanowiło odbicie świata rzeczywistego iduchowego. W 1926 otworzył wZakopanem Firmę Portretową, wktórej malował, na życzenie klientów, znakomite portrety psychologiczne od realistycznych, poprzez stylizowane aż do swobodnie ekspresyjnych (np. Michała Choromańskiego). Malując, eksperymentował wprowadzając się wtrans ihalucynacje; stosował żart, drwinę, ironię iszyderstwo także wobec siebie; był mistrzem odkrywania absurdu zarówno wmalarstwie, jak iw dramacie. Od 1924 zajął się przede wszystkim pisaniem, choć zarabiał, malując; napisał przeszło 30 sztuk teatralnych, zczego 12 miało premiery za życia artysty. Jego dramaty, np. Szewcy, Oni, Matka, Gyubal Wahazar, Jan Karol Maciej Wścieklica, Janulka córka Fizdejki, wlekturze iw inscenizacji zmuszają do dziwienia się światem isobą, do ciągłego odkrywania na nowo świadomości. Są też niezwykłym wyzwaniem dla inscenizatora. W. stworzył niezwykle spójny system wizji twórczości, teorii idzieła; odkrywał wielość wjedności dzieła teatralnego utożsamianego zistnieniem dramatu - Czystą Formę wteatrze (Wstęp do teorii czystej formy wteatrze, Bliższe wyjaśnienia wkwestii Czystej Formy na scenie). Pisał także powieści: Pożegnanie jesieni, Nienasycenie. Popełnił samobójstwo 18 IX 1939, dzień po wejściu wojsk sowieckich na wschodnie tereny Polski. Był jednym znajgenialniejszych polskich twórców, nie tylko wdziełach, lecz iw refleksji filoz. Wybitnym witkacologiem jest J. Degler, dzięki którego staraniom są wydawane dzieła zebrane W. Muzeum wSłupsku ma największy zbiór portretów W.
- Witkiewicz Stanisław Ignacy, pseud. Witkacy, (1885-1939)