– jeden z elementów procesu akcesji prowadzący do rozszerzenia Unii Europejskiej o państwa kandydujące z Europy Środkowo-Wschodniej. Przedmiotem n. nie jest dorobek prawny Wspólnot Europejskich, ponieważ wcześniej czy później państwa kandydujące będą musiały go wdrożyć do wewnętrznego porządku prawnego. W rzeczywistości n. podlega więc tempo jego harmonizacji z prawem krajowym, czyli możliwość wprowadzenia okresów przejściowych oraz długość ich trwania. Przy obecnym rozszerzeniu n.a. odbywają się podczas Międzyrządowej Konferencji Akcesyjnej. W celu przeprowadzenia n.a. kraje członkowskie oraz kandydujące stworzyły odpowiednie instytucje koordynujące ich przebieg. Ze strony Unii Europejskiej negocjatorami są wszystkie państwa członkowskie (negocjator zbiorowy), a ich stanowisko reprezentuje kraj aktualnie sprawujący Prezydencję. Stronę polską reprezentuje główny negocjator z Zespołem Negocjacyjnym. N.a. w danym obszarze negocjacyjnym można podzielić na następujące etapy: 1. przegląd prawa (screening); 2. przygotowanie stanowiska negocjacyjnego strony polskiej; 3. przygotowanie stanowiska strony unijnej; 4. odpowiedź strony polskiej na stanowisko wspólne UE; 5. tymczasowe zamknięcie negocjacji. Efektem procesu screeningu (etap 1) jest lista rozbieżności między prawem polskim a unijnym, która stanowi podstawę wypracowania polskiego stanowiska negocjacyjnego (etap 2). Odpowiedzią na polskie stanowisko jest wspólne stanowisko Unii Europejskiej (etap 3) zaprezentowane podczas obrad Międzyrządowej Konferencji Akcesyjnej, co jest jednoznaczne z otwarciem n.a. w danym obszarze. Po otwarciu n.a. państwo kandydujące przygotowuje odpowiedź (etap 4) będącą ustosunkowaniem się do sugestii zawartych we wspólnym stanowisku. Po analizie odpowiedzi Komisja Europejska, uwzględniając odpowiedź kandydata, przygotowuje projekt zweryfikowanego stanowiska wspólnego UE (revised common position). Po przyjęciu go przez Radę Unii Europejskiej staje się aktualnym wspólnym stanowiskiem UE (EU Common Position). Tymczasowe zamknięcie n.a. w danym obszarze (etap 5) następuje po osiągnięciu przez strony zgodności co do treści stanowisk negocjacyjnych. Całkowite zamknięcie następuje w momencie uzgodnienia treści Traktatu Akcesyjnego. Końcowym efektem n.a. są uzgodnienia dotyczące tempa wprowadzania acquis communautaire w poszczególnych rozdziałach negocjacyjnych, znajdujące odzwierciedlenie w Traktacie Akcesyjnym). Organizacja procesu n.a. została ogólnie przedstawiona w konkluzjach szczytu Rady Europejskiej w Luksemburgu w 1997. W myśl jego postanowień spotkania negocjacyjne mają charakter bilateralny, na czele delegacji dwóch stron stoją przewodniczący, gospodarzem spotkania, zajmującym się praktycznym aspektem przewodniczenia, jest przewodniczący delegacji unijnej. N.a. odbywają się w Brukseli z wyjątkiem kwietnia, czerwca i października, kiedy mają miejsce w Luksemburgu. Rozmowy są prowadzone na szczeblu ministrów, wiceministrów lub, przy ich nieobecności, stałych przedstawicieli państw członkowskich i ambasadorów państw stowarzyszonych w Brukseli. W wyjątkowych przypadkach przewiduje się zwołanie grup roboczych pod przewodnictwem wiceministrów. Działają one w oparciu o szczegółowy zakres kompetencji i według ściśle określonego kalendarza. Stroną finansową i techniczną procesu negocjacji zajmuje się Sekretariat Generalny Rady, który zapewnia miejsce spotkań delegacji, obsługę językową oraz personel pomocniczy. Na ten cel jest wyodrębniony specjalny budżet, którego rozdysponowaniem zajmuje się Sekretariat. Podobnie jak podczas poprzednich rozszerzeń negocjacje odbywają się według następujących zasad: stanowisko stron wobec problemu w jednej dziedzinie nie ma wpływu na stanowisko stron w innych obszarach negocjacyjnych; uzgodnienia częściowe osiągnięte podczas negocjacji nie są traktowane jako ostateczne, dopóki umowa nie zostanie zawarta w całości, czyli do momentu uzgodnienia treści Traktatu Akcesyjnego; państwo kandydujące na wstępie rozmów negocjacyjnych deklaruje wolę przyjęcia całości acquis communautaire; propozycje okresów przejściowych może zgłosić zarówno państwo kandydujące, jak i Unia Europejska. Dla krajów Grupy Luksemburskiej n.a. decyzją Rady Europejskiej podjętej na spotkaniu w Luksemburgu w 1997, rozpoczęły się 31 marca 1998, zakończyły się natomiast 13 grudnia 2002 podczas spotkania Rady Europejskiej w Kopenhadze. Grupa Helsińska zaś rozpoczęła proces negocjacyjny w czerwcu 2000, w wyniku postanowienia Rady Europejskiej z Helsinek obradującej w grudniu 1999. Grupa ta wraz z Grupą Luksemburską zakończyła go podczas obrad Rady Europejskiej w Kopenhadze w 2002. Mechanizm procesu negocjacyjnego w Polsce opiera się na trzech elementach: 1. kierownictwo polityczne negocjacji sprawuje prezes Rady Ministrów, wspierany przez ministra spraw zagranicznych, sekretarza Komitetu Integracji Europejskiej i pełnomocnika rządu do spraw negocjacji o członkostwo Polski w Unii Europejskiej. Po konsultacjach z tymi osobami premier podejmuje kierunkowe decyzje związane z procesem negocjacji. Rada Ministrów zatwierdza projekty stanowisk negocjacyjnych przygotowane przez Zespół Negocjacyjny i rekomendowane przez Komitet Integracji Europejskiej; 2. Zespół Negocjacyjny ma za zadanie wypracowanie i realizację całościowej strategii integracyjnej, w tym wypracowanie stanowisk negocjacyjnych i innych niezbędnych dokumentów; 3. podzespoły zadaniowe w strukturze Międzyresortowego Zespołu ds. Przygotowania Negocjacji Akcesyjnych z Unią Europejską przygotowują dokumentację oraz projekty stanowisk negocjacyjnych przedstawianych Zespołowi Negocjacyjnemu. W skład podzespołów wchodzą przedstawiciele poszczególnych ministerstw, którzy reprezentują stanowiska swoich resortów. Obecnie w skład Zespołu Międzyresortowego wchodzi trzydzieści siedem podzespołów zadaniowych. Podstawą ich wyodrębnienia i wyznaczenia zadań były doświadczenia Finlandii, Austrii i Szwecji.
- Traktat Akcesyjny, – jest to umowa międzynarodowa...
- Zespół do spraw Negocjacji Akcesyjnych, TFAN
- Międzyrządowa Konferencja Akcesyjna, – forma prowadzenia...