– system ustanowiony na podstawie konwencji dublińskiej w celu zagwarantowania, że wniosek każdej osoby ubiegającej się o azyl w Unii Europejskiej zostanie rozpatrzony przez jedno z państw członkowskich, bez odsyłania z jednego państwa do drugiego z powodu trudności z ustaleniem państwa właściwego do rozpatrzenia wniosku o azyl. Państwa członkowskie potwierdziły swe wcześniejsze zobowiązania, wynikające z konwencji genewskiej o statusie uchodźców w ujęciu protokołu nowojorskiego, przyjmując dodatkowe zobowiązania w stosunku do obywateli krajów trzecich lub bezpaństwowców. Zgodnie z tymi zobowiązaniami, rozpatrywany jest każdy wniosek azylowy złożony przez cudzoziemca na granicy lub na terytorium państwa członkowskiego. Wniosek ten badany jest przez jedno tylko państwo członkowskie stosownie do jego przepisów prawnych i jego zobowiązań międzynarodowych oraz przy użyciu kryteriów określonych w konwencji dublińskiej i zgodnie z kolejnością, w jakiej zostały one tam wymienione. Każde państwo członkowskie ma prawo – pod warunkiem, że osoba ubiegająca się o azyl wyrazi na to zgodę – zbadać wniosek azylowy cudzoziemca także wówczas, gdy ze zdefiniowanych w konwencji kryteriów nie wynika właściwość tego państwa. Wskazane na podstawie kryteriów konwencyjnych państwo jest zwolnione ze swych obowiązków z chwilą przejścia ich na państwo członkowskie, które wyraża życzenie zbadania danego wniosku azylowego. Każdy członek Unii Europejskiej zachowuje prawo do odesłania lub wydalenia do kraju trzeciego osoby ubiegającej się o azyl, pod warunkiem że takie odesłanie lub wydalenie jest zgodne z przepisami krajowymi oraz z postanowieniami genewskimi i nowojorskimi. Postępowanie w sprawie ustalenia państwa członkowskiego, które na podstawie konwencji dublińskiej jest odpowiedzialne za zbadanie wniosku azylowego, wszczyna się, gdy tylko dany wniosek po raz pierwszy zostanie złożony w państwie członkowskim Unii. Państwo członkowskie miejsca wystąpienia z wnioskiem o azyl jest zobowiązane ponownie przyjąć – na warunkach określonych w konwencji – w celu zakończenia postępowania w sprawie ustalenia państwa odpowiedzialnego za rozpatrzenie wniosku azylowego osobę, która znajduje się na terytorium innego państwa członkowskiego i tam złożyła wniosek o azyl po wycofaniu go w pierwszym państwie jeszcze w czasie trwania wspomnianego postępowania. Obowiązek ten wygasa, jeśli w tym czasie osoba ubiegająca się o azyl opuściła terytorium państw członkowskich na co najmniej trzy miesiące lub otrzymała w państwie członkowskim zezwolenie na pobyt dłuższy niż trzy miesiące. Konwencja dublińska wymienia kilka kryteriów pozwalających wskazać państwo właściwe do rozpatrzenia wniosku azylowego. Po pierwsze, jeśli członkowi rodziny osoby występującej o azyl przyznano w państwie członkowskim status uchodźcy w rozumieniu konwencji genewskiej i protokołu nowojorskiego i dana osoba mieszka legalnie w tym właśnie państwie, jest ono właściwe do rozpatrzenia wniosku, jeśli zainteresowane osoby wyrażają takie życzenie. Przez członka rodziny należy rozumieć w tym przypadku małżonka osoby ubiegającej się o azyl, niezamężne lub nieżonate niepełnoletnie dziecko poniżej osiemnastego roku życia albo – jeśli osobą ubiegającą się o azyl jest niezamężne lub nieżonate niepełnoletnie dziecko poniżej osiemnastego roku życia – ojca lub matkę. Po drugie, jeśli osoba występująca o azyl ma ważne zezwolenie na pobyt, za zbadanie wniosku azylowego odpowiedzialne jest państwo członkowskie, które to zezwolenie wydało. Jeśli osoba występująca o azyl ma ważną wizę, za zbadanie wniosku azylowego odpowiedzialne jest państwo członkowskie, które wizę wystawiło, o ile nie zachodzi jeden z przypadków: wiza została udzielona za pisemną zgodą innego państwa członkowskiego – za rozpatrzenie wniosku azylowego odpowiedzialne jest to państwo; osoba ubiegająca się o azyl, mająca wizę tranzytową, składa wniosek w innym państwie członkowskim, w którym nie podlega obowiązkowi wizowemu – za rozpatrzenie wniosku azylowego odpowiedzialne jest to państwo; osoba ubiegająca się o azyl, mająca wizę tranzytową, składa wniosek w państwie, które wizę wystawiło i które otrzymało od organów dyplomatycznych lub konsularnych kraju przeznaczenia pisemne potwierdzenie, zgodnie z którym zwolniony z obowiązku wizowego cudzoziemiec spełnia warunki wjazdu do tego kraju – za rozpatrzenie wniosku azylowego odpowiedzialny jest ten ostatni kraj. W sytuacji, gdy osoba występująca o azyl ma kilka ważnych zezwoleń na pobyt lub wizy różnych państw członkowskich, zadanie przeprowadzenia postępowania azylowego przypada zgodnie z przedstawioną kolejnością: państwu, które wydało zezwolenie na pobyt z najdłuższym okresem ważności, lub – w wypadku jednakowego okresu ważności zezwoleń – państwu, które wydało najpóźniej kończące się zezwolenie na pobyt; państwu, które wydało wizę z najpóźniej upływającym terminem ważności w przypadku wiz tego samego rodzaju; w odniesieniu do różnych wiz – państwu, które wystawiło wizę z najdłuższym okresem ważności, lub – w razie jednakowego okresu ważności wiz – państwu, które wystawiło najpóźniej kończącą się wizę. Nie dotyczy to sytuacji, gdy osoba ubiegająca się o azyl ma jedną lub więcej wiz tranzytowych, które udzielone zostały w wyniku przedstawienia wizy na wjazd do innego państwa członkowskiego. Wówczas bowiem za rozpatrzenie wniosku azylowego odpowiedzialne jest to ostatnie. Jeśli osoba starająca się o azyl ma jedynie jedno lub więcej zezwoleń na pobyt, których termin ważności upłynął przed mniej niż dwoma laty, albo jedną lub więcej wiz, których termin ważności minął przed mniej niż sześcioma miesiącami, i na podstawie tych dokumentów mogła wjechać na terytorium państwa członkowskiego, stosuje się przedstawione zasady, dopóki cudzoziemiec nie opuści terytorium „Piętnastki”. Jeśli natomiast osoba ubiegająca się o azyl ma uprawniające do wjazdu na terytorium państwa członkowskiego jedno lub kilka zezwoleń na pobyt, których termin ważności upłynął przed więcej niż dwoma laty, albo jedną lub kilka wiz, których termin ważności upłynął przed więcej niż sześcioma miesiącami, i osoba ta nie opuściła wspólnego terytorium, przeprowadzenie postępowania azylowego jest obowiązkiem państwa członkowskiego otrzymującego wniosek. Jeśli osoba ubiegająca się o azyl nielegalnie przekroczyła granicę państwa członkowskiego drogą lądową, morską lub powietrzną, odpowiedzialne za rozpatrzenie wniosku azylowego jest państwo członkowskie, przez które – jak stwierdzono – osoba ta wjechała do „Piętnastki”. Właściwość tego państwa wygasa jednak, gdy cudzoziemiec przynajmniej przez sześć miesięcy przed złożeniem wniosku azylowego przebywał w państwie członkowskim, w którym wystąpił o azyl. W tym wypadku odpowiedzialność za zbadanie wniosku spoczywa na ostatnim ze wspomnianych państw. Rozpatrzenie wniosku o azyl jest także obowiązkiem państwa członkowskiego, które odpowiada za kontrolę cudzoziemców wjeżdżających na terytorium „Piętnastki”, chyba że cudzoziemiec po legalnym wjechaniu do państwa członkowskiego, w którym nie podlega on obowiązkowi wizowemu, swój wniosek azylowy składa w innym państwie członkowskim, w którym również nie musi mieć wizy wjazdowej. W takiej sytuacji wniosek o azyl rozpatrywany jest przez ostatnie z wymienionych państw. Członek Unii Europejskiej zezwalający na przejazd bez wizy przez strefy tranzytowe swych lotnisk w przypadku podróżujących, którzy nie opuścili strefy tranzytowej, nie jest uważany za podmiot odpowiedzialny za kontrolę osób wjeżdżających do czasu wejścia w życie umowy o sposobach przekraczania granicy na granicach zewnętrznych. Jeśli wniosek azylowy został złożony przy tranzycie na lotnisku państwa członkowskiego, odpowiada ono za rozpatrzenie wniosku. Jeśli na podstawie wymienionych w konwencji dublińskiej kryteriów nie można ustalić państwa odpowiedzialnego za zbadanie wniosku azylowego, właściwe do przeprowadzenia postępowania jest pierwsze państwo członkowskie, do którego skierowano wniosek. Także wówczas, gdy dane państwo zgodnie z kryteriami konwencyjnymi nie jest właściwe w sprawie, może z powodów humanitarnych, w szczególności rodzinnych lub kulturowych, zbadać wniosek na prośbę innego państwa członkowskiego i pod warunkiem, że osoba ubiegająca się o azyl wyrazi takie życzenie. Państwo członkowskie Unii Europejskiej, na które wskazują kryteria określone w konwencji dublińskiej, jest zobowiązane do: przyjęcia osoby ubiegającej się o azyl, składającej swój wniosek w innym państwie członkowskim; przeprowadzenia do końca postępowania w sprawie wniosku; ponownego dopuszczenia lub ponownego przyjęcia osoby ubiegającej się o azyl, której wniosek jest badany, a która przebywa nielegalnie w innym państwie członkowskim; ponownego przyjęcia osoby ubiegającej się o azyl, która wycofała swój wniosek w trakcie rozpatrywania i złożyła go w innym państwie członkowskim; ponownego przyjęcia cudzoziemca, którego wniosek państwo to rozpatrzyło negatywnie, a który przebywa nielegalnie w innym państwie członkowskim. Jeśli państwo członkowskie wystawia osobie starającej się o azyl zezwolenie na pobyt dłuższy niż trzy miesiące, wymienione obowiązki przechodzą na to państwo. Pierwsze cztery obowiązki wygasają, gdy dany cudzoziemiec opuścił terytorium państw członkowskich na okres co najmniej trzech miesięcy. Dwa ostatnie obowiązki wygasają natomiast, gdy państwo odpowiedzialne za rozpatrzenie wniosku po cofnięciu lub odrzuceniu wniosku podjęło niezbędne działania, by cudzoziemiec wrócił do swego kraju pochodzenia lub udał się do innego kraju, do którego może wjechać legalnie. Przepisy dotyczące odpowiedzialności za rozpatrywanie wniosków azylowych zawierają także konwencje z Schengen. Konwencja dublińska i konwencja wykonawcza z Schengen tworzą bardzo podobne systemy ustalania odpowiedzialności, w związku z czym mówi się często o systemie Schengen/Dublin.
- konwencja dublińska, – podpisana przez państwa...
- dublińskie powstanie,
- system Schengen, – został stworzony...