– Republika Turecka (Türkiye Cumhuryeti), państwo na pograniczu Azji Mniejszej i Europy. Graniczy z Grecja, Armenią, Iranem, Irakiem, Syrią, Gruzją i Bułgarią. Pow. 780,576 tys. km2, ludność 57 mln, w większości Turcy oraz 6 mln Kurdów. Stolica – Ankara. Republika parlamentarna. Głową państwa jest prezydent wybierany na 7 lat przez Wielkie Zgromadzenie Narodowe, będące władzą ustawodawczą. Władza wykonawcza należy do rządu i premiera. Obecny kształt ustrojowy T. został zapoczątkowany przez reformę prezydenta Mustafy Kemala Paszy (Atatürka – „ojca Turków”), który stanął na czele kraju w 1923. T. pod jego rządami odeszła wówczas od tradycji Imperium Ottomańskiego, zbliżając się do Europy. Radykalne zmiany, jak zniesienie kalifatu, laicyzacja, równouprawnienie wyznań i płci, wprowadzenie alfabetu łacińskiego, budziły opór fundamentalistów, jednak autokratyczne rządy uniemożliwiły kontrrewolucję. Pierwsze wolne wybory odbyły się w 1950, w późniejszym okresie nadal wojskowi dochodzili do władzy na drodze zamachu (1960, 1971), oddając potem władzę cywilom. Tym niemniej T. stała się istotnym elementem systemu bezpieczeństwa międzynarodowego, wchodząc od 1952 do NATO i aspirując do Unii Europejskiej (stowarzyszenie od 1963). Jednocześnie jej wewnętrzna polityka budzi kontrowersje, które mimo szybko rozwijającej się gospodarki stanowią barierę w zacieśnianiu więzi ze Wspólnotą Europejską. Należy do nich problem kurdyjski, rozwiązywany przez T. za pomocą brutalnych akcji zbrojnych, łamanie praw człowieka podnoszone przez komisje Rady Europy, zaangażowanie w konflikt na Cyprze oraz odradzający się w latach 90. fundamentalizm islamski. T. trzyma się nadal okcydentalizmu, ale także wzmacnia aktywność w świecie islamu. Fakt, iż decyzje Unii Europejskiej z 1997 o rozpoczęciu negocjacji w sprawie członkostwa z kolejną grupą państw nie objęły T., a nawet odrzucono w ogóle taką możliwość w najbliższej perspektywie, zostało przyjęte tam bardzo krytycznie. T. próbuje wywierać nacisk na zmianę polityki wobec niej, wykorzystując atut istotny dla Stanów Zjednoczonych i państw zachodniej Europy – stanowi wciąż ochronę przed rozpowszechnieniem fundamentalistycznego modelu islamu. W rezultacie tego nacisku szczyt w Kopenhadze w 2002 zapowiedział rozpoczęcie z T. negocjacji akcesyjnych w ciągu dwóch lat. T. jest członkiem-założycielem ONZ.
Turcja
Słownik Unii Europejskiej