wzniesiony 122-130 przez legionistów ces. Hadriana w płn. Anglii w celu ochrony płn. krańców Imperium Rzymskiego. Mur ciągnął się nieprzerwanie od wybrzeża M. Irlandzkiego do M. Północnego (Carlisle-Newcastle upon Tyne); dł. ok. 120 km, szer. 2,5-2,8 m (mieścił się na nim rydwan bojowy), wys. ok. 4,5 m; poprzedzał go rów szer. 8 m; wzmocniony był 17 fortami (tzw. zamki milowe) i 34 wieżami obserwacyjnymi. Przez następne stulecia kamień z M.H. służył miejscowej ludności do budowy domów, murów polnych, dróg. Przetrwały fragmenty M.H. i pozostałości fortów - najlepiej zachowane w okolicach Housesteads, Chesters i Birdoswald oraz fort Vindolanda.
MUR OBRONNY, ANGIELSKA SZTUKA, CARLISLE, LIMES
- HADRIANA MAUZOLEUM, ob. Zamek św. Anioła,...
- OGRODOWA SZTUKA, zakomponowanie elementów...
- BRYGANTOWIE, Brigantes