kopalnia soli w W.
najstarsza na świecie czynna kopalnia soli (do 1965 jako Żupa Solna) ze złożem mioceńskim; jego część dolną stanowi pokład soli, górna jest przemieszczona tektonicznie w formie wielkich bloków soli pośród skał osadowych (mułowców); najdawniejsze ślady warzelnictwa sięgają neolitu, pierwsze dokumenty z 1044 (mówią o Magnum Sal); w XIII w. podjęto wydobycie górnicze (zachowany szyb Regis); obecna kopalnia zajmuje obszar 7 x 0,9 km i ma głęb. 330 m przy 9 poziomach wydobywczych i ok. 300 km długości chodników z ok. 2000 komór pozostałych po wydobyciu ok. 25 mln t soli; w części trwa wydobycie metodą mokrą (solnictwo), z początkiem lat 90. wynosiło ok. 160 tys. t rocznie; w części nieczynnej na głęb. 135 m od 1961 Muzeum Żup Krakowskich (kute i rzeźbione w soli kaplice z XVII w. i późniejsze, zabytkowe sztolnie, sieć podziemnych korytarzy, narzędzia górnicze); nadto dwa podziemne sanatoria dla alergików (pierwsze uruchomione 1964, drugie z jez. Wessel, 2003); wielkim zagrożeniem są wycieki wód słodkich rozmywające górotwór solny (1992 ok. półroczny wyciek, który wywołał wiele pęknięć górotworów i zawałów oraz osiadanie gruntu na powierzchni, kopalnię z trudem uratowano); 1978 kopalnię wydobywającą sól ponad 1000 lat wpisano jako unikat na Listę UNESCO.
WIELICZKA, KINGA