(Cetacea)
rząd ssaków wodnych z podgromady łożyskowców; dzielą się na zębowce i fiszbinowce; 8 rodzin obejmujących ok. 90 gat.; kilka gat. zamieszkuje ujścia wielkich rzek strefy równikowej, wszystkie pozostałe żyją w morzach na całej kuli ziemskiej - najczęściej w niewielkich stadach; na Bałtyku stale 1 gat. - morświn; najmniejsze mają dł. ok. 1,5 m, największe ponad 30 m i ważą do 150 t (płetwal błękitny); kształtem przypominają ryby, brak kończyn tylnych, przednie przekształcone w płetwy, gł. narządem ruchu jest płetwa ogonowa ustawiona poziomo (u ryb pionowo), pozwalająca na poruszanie się z prędkością od kilku (w. gładkoskóre) do 50 km/godz. (delfiny); duża głowa, małe oczy przystosowane do widzenia w wodzie, nozdrza przesunięte na szczyt głowy, w czasie wydechu sprężone, gorące powietrze tworzy słup pary wodnej (fontanna) wys. nawet do 8 m.; zęby zredukowane lub zastąpione przez fiszbiny; kości lekkie, o gąbczastej budowie; brak owłosienia; pod gładką skórą gruba, spełniająca termoizolacyjną rolę warstwa tkanki tłuszczowej; mimo niewielkiej objętości płuc potrafią doskonale nurkować: delfiny ok. kilku minut, wale do 1,5 godz i na głęb. 1000 m (kaszaloty nawet do 1500); znakomicie rozwinięty mózg; gł. zmysłem jest słuch (dzięki wydawanym odgłosom potrafią się ze sobą porozumiewać), zdolności echolokacyjne; wzrok i węch słabe; po trwającej 8-16 miesięcy (w zależności od gat.) ciąży rodzi się z reguły jedno młode, które po 3-4 latach dojrzewa; żyją 15-40 lat; morświny i delfiny poławiane w niewielkim zakresie; uprawiane na wielką skalę wielorybnictwo spowodowało znaczne zmniejszenie się populacji wali i płetwali; obecnie część gat. objęta całkowitą ochroną, część odławiana okresowo.
WALE DZIOBOGŁOWE, PŁYWACZE, cetacea (łac.), SEJWAL, BUTLONOS, CETOLOGIA, GRINDWAL, DŁUGOPŁETWIEC, DELFINY SŁODKOWODNE, KASZALOT
- WALENIE BEZZĘBNE,
- WALENIE UZĘBIONE, .
- walenie konia, ‘masturbacja; onanizowanie...