dżudo
dyscyplina sportowa, biorąca swój początek z japońskiej sztuki walki wręcz, bez użycia broni - jujitsu; stosowana zwykle w samoobronie, pozwala słabszemu fizycznie zawodnikowi obezwładnić silniejszego; zasadniczo dzieli się na rzuty (nage waza) i chwyty (katame waza), wśród których rozróżnia się chwyty trzymania, duszenia i dźwignie; zawodnicy zdobywają kolejne stopnie wtajemniczenia: kyu (uczniowskie) i dan (mistrzowskie); pierwszych jest 6, drugich 13; od 1956 organizowane są MŚ, od 1964 męska konkurencja olimpijska, od 1998 także żeńska; walki odbywają się w 8 kategoriach wagowych (mężczyźni do 60 kg, 66, 73, 81, 90, 100, powyżej 100 i w kategorii open; kobiety do 48 kg, 52, 57, 63, 70, 78, powyżej 78 i open); czas walki wynosi 5 min dla mężczyzn, 4 min dla kobiet; sędziowie oceniają różne elementy techniczne, pełny punkt (ippon) kończy walkę przed czasem, za przewinienia udzielają napomnień; zasady walki zostały opracowane pod koniec XIX w. przez Japończyka prof. Jigorō Kano, który usunął z judo niebezpieczne ciosy i chwyty jujitsu; w Europie uprawiane od pocz. XX w.; 1918 w Londynie powstał pierwszy klub judo, 1948 zawiązano Eur. Federację Judo, 1952 Międzynar. Federację Judo; 1957 powstał Pol. Związek Judo; polscy judocy chlubią się zdobyciem (do 2000) trzech złotych medali olimpijskich (W.Legień - 1988, 1992; P.Nastula - 1996), trzech srebrnych (A.Zajkowski - 1972, J.Pawłowski - 1988, A.Szczepański - 1996) i dwóch brązowych (M.Tałaj, J.Pawłowski).