największe międzynarodowe zawody sportowe, organizowane w rozmaitych konkurencjach męskich i kobiecych, rozgrywane co 4 lata pod hasłem szlachetnego współzawodnictwa młodzieży oraz przyjaźni między narodami; dzielą się na letnie (rozgrywane od 1896) oraz zimowe (od 1924); liczbę konkurencji, miejsce i termin i.o. ustala MKOl (Międzynar. Komitet Olimpijski) w 2008 program Igrzysk obejmował 35 sportów z 53 dyscyplinami i ponad 400 konkurencjami (z tego 28 sportów i 38 dyscyplin wchodzi w skład letnich igrzysk, a 7 sportów i 15 dyscyplin zimowych; nawiązują do tradycji staroż. igrzysk greckich, odbywanych podczas uroczystości religijnych w wielu miastach; szczególnej rangi nabyły wówczas igrzyska delfickie, istmijskie, nemejskie i olimpijskie (organizowane ku czci Zeusa w Olimpii); początkowo odbywane tylko w jednej konkurencji biegowej wśród mężczyzn, potem poszerzone o dalsze konkurencje lekkoatletyczne, zwł. pięciobój, z czasem m.in. o zapasy, boks, wyścigi rydwanów; zwycięzców nagradzano wieńcem laurowym (w Delfach), oliwnym (w Olimpii), świerkowym (w Istmii), z liści selera (w Nemei), czczono też pomnikami (obdarzanymi rysami triumfatora dopiero po odniesieniu trzech zwycięstw na kolejnych igrzyskach); z ideą wznowienia i.o. wystąpił pod koniec XIX w. franc. działacz społ. i sportowy, baron Pierre de Coubertin; z jego inicjatywy zebrał się w paryskiej Sorbonie 1894 Międzynar. Kongres, który powołał MKOl oraz podjął decyzję o wznowieniu i.o. 1896 w Atenach; na starcie w stolicy Grecji stanęło 285 zawodników reprezentujących 12 państw; bohaterem I igrzysk nowożytnych był Grek Spiros Luis, zwycięzca wprowadzonego do programu po raz pierwszy biegu maratońskiego (na pamiątkę biegu Filippidesa, który przyniósł Atenom wieść o zwycięstwie pod Maratonem); drugie igrzyska rozegrano w paryskim Lasku Bulońskim, a trzecie w Saint Louis (USA); od tego czasu i.o. odbywają się regularnie, co 4 lata (z wyjątkiem 1916, 1940 i 1944 - zawieszenie wskutek wojen światowych), odnotowując stały rozwój (np. w X i.o. rozgrywanych 1932 w Los Angeles startowało już 1400 zawodników z 37 państw, a program igrzysk w Sydney 2000 obejmował ponad 250 konkurencji i ponad 10 tys. uczestników); poczynając od lat 60. rosnąca rola telewizyjnych transmisji wymuszających zmiany regulaminów wielu dyscyplin w kierunku podniesienia ich widowiskowości, czemu towarzyszy szybki wzrost wartości praw do transmisji, których sprzedaż stała się gł. źródłem finansowania Igrzysk (np. 1960 Rzym - 6 mln dol.; 1968 Meksyk - 41 mln; 1984 Los Angeles - 419 mln; 1992 Barcelona - 699 mln; 2000 Sydney - 1133 mln dol.); 1912 w Sztokholmie po raz pierwszy uczestniczyli Polacy (biegacz na 200 m W. Ponurski w barwach Austrii i jeździec K. Rómmel w barwach Rosji); formalną reprezentację wystawiliśmy po raz pierwszy 1924; w tymże roku także po raz pierwszy zaczęto rozgrywać zimowe igrzyska olimpijskie; symbolami olimpijskimi są biała flaga z 5 kolorowymi przecinającymi się okręgami, motto Citius Altius Fortius (łac. Szybciej, Wyżej, Mocniej) i ogień olimpijski (tradycja jego wzniecania sięga 1928, od 1936 przenoszony jest w sztafecie z Olimpii do miasta-organizatora Igrzysk); od 1968 na każde Igrzyska przygotowywana jest maskotka olimpijska reprezentująca dziedzictwo kulturowe państwa-gospodarza Igrzysk.
KACZMAREK, SZERMIERKA, BASZANOWSKI Waldemar, SAMARANCH, KAJAKARSTWO, SEUL, ŚPIEW, DAVIS Glenn, BLANKERS-KOËN Francina, CURLING
- IGRZYSKA OLIMPIJSKIE, .
- igrzyska, zwykle w lm , gospodarz...
- igrzyska, 1. w staroż. Grecji...