jedna z podstawowych nauk botanicznych, zajmuje się procesami życiowymi organizmów roślinnych, ich komórek, tkanek i narządów; f.r. stara się wykryć zasadnicze mechanizmy i związki przyczynowe warunkujące wzrost i rozwój roślin; zajmuje się także fotosyntezą, oddychaniem, gospodarką wodną i mineralną, oddziaływaniami czynników zewn., współzależnościami między różnymi procesami fizjologicznymi i koordynacją procesów przemiany materii; f.r. jest ściśle powiązana z biochemią i biofizyką oraz z embriologią i ekologią roślin; ustalenia f.r. wykorzystuje się w rolnictwie, leśnictwie, ogrodnictwie i warzywnictwie; początki f.r. sięgają Arystotelesa, który uważał, ze roślina pobiera z gleby wszystkie niezbędne jej składniki w stanie gotowym; jego poglądy utrzymywały się do XVII w.; badania M. Malpighiego, E. Mariotte wykazały, że rośliny pobierają z gleby tylko nieliczne substancje, S. Hales (1. poł. XVIII w.) opisał "ruch soków" w roślinie, J. Priestley (1771-78) odkrył proces przyswajania przez rośliny dwutlenku węgla i wydalania tlenu, J. Ingenhousz (k. XVIII w.) określił rolę światła i barwników zielonych w procesie "naprawiania zepsutego powietrza", N.Th. de Saussure (przełom XVIII i XIX w.) udowodnił, że woda jest niezbędna w fotosyntezie; nazwy f.r. użył po raz pierwszy 1798 A. von Humboldt; w XIX w. rozszerzył się znacznie zakres badań z zakresu f.r., np. W. Pfeffer zajmował się gospodarką wodną roślin, J. Sachs przewodzeniem wody i gospodarką mineralną, K. Darwin, H. de Vries i R. Dutrochet zapoczątkowali prace nad tropizmami roślin; w XX w. nastąpił ogromny rozwój f.r.: badania nad fotosyntezą prowadzili D.S. Arnon, F.F. Blackman, M. Calvin, R. Hill, nad oddychaniem - H.A. Krebs i O. Warburg, nad rozwojem i wzrostem oraz regulatorami wzrostu roślin - G. Klebs, F.W. Went i F. Kögl oraz E. Kurosawa, F. Skoog i C.O. Miller; hodowlę tkanek roślinnych in vitro zapoczątkowali R.A. White, P. Nobécourt i R.J. Gautheret; w Polsce badania z f.r. prowadzono od pocz. XX w.; prace E. Godlewskiego pogłębiły wiedzę na temat asymilacji dwutlenku węgla, oddychania oraz przewodzenia wody i minerałów, L.P. Marchlewskiego ułatwiły poznanie struktury chlorofilu, F. Górskiego - przyczyniły się do poznania entropii roślin, K. Bassalika - wyjaśniły rolę humusu w stymulacji wzrostu roślin.
- fizjologia, nauka opisująca czynności...
- FIZJOLOGIA, jedna z podstawowych...
- HODOWLA ROŚLIN, nauka o ulepszaniu dziedzicznych...