USA są państwem federacyjnym składającym się z 50 stanów
i Dystryktu Kolumbii (okręg stołeczny). Jest to republika o prezydenckim systemie władzy. Podstawowymi zasadami ustrojowymi USA są: zasada federalizmu, z której wynika, że stany są suwerennymi jednostkami politycznymi oraz zasada podziału władz oparta na systemie checks and balances (hamulców i równowagi), co oznacza, że władza wykonawcza, ustawodawcza i sądownicza wzajemnie się ograniczają i zarazem uzupełniają. Centralną postacią w systemie polit. jest prez., który łączy funkcje głowy państwa i szefa rządu. Jego uprawnienia są bardzo szerokie. Jest on organem władzy wykonawczej. Prez. kieruje pod adresem Kongresu orędzia, w których zazwyczaj sugeruje podjęcie określonych decyzji ustawodawczych. Może w drodze weta zawiesić przedstawiony przez Kongres projekt ustawy, którego nie akceptuje. Weto prez. może być jednak odrzucone, gdy ponownie projekt ten zostanie przyjęty większością 2/3 głosów w Izbie Reprezentantów i w Senacie. Zawiera za radą i zgodą Senatu traktaty lub bez zgody Senatu umowy międzynar.; zatwierdza zarządzenia i uchwały wymagające zgodnego stanowiska obu izb parlamentu. Prez. stoi na czele aparatu państwowego, mianuje ambasadorów, sędziów Sądu Najwyższego oraz innych wyższych urzędników; jest głównodowodzącym armii i floty USA. Dysponuje też prawem łaski. Prez. nie ponosi odpowiedzialności polit. przed parlamentem. Może być jednak postawiony w stan oskarżenia i usunięty ze stanowiska, jeżeli w drodze procedury impeachment zostanie uznany winnym zdrady, korupcji lub innego ciężkiego przestępstwa. Kadencja prez. trwa 4 lata (nie może być wybrany więcej niż 2 razy). Kandydat na ten urząd musi mieć obywatelstwo amer., ukończone 35 lat, mieszkać w kraju nie mniej niż 14 lat. Wybory są pośrednie: wyborcy głosują na elektorów (5380 osób), a ci na kandydatów na prez. Wiceprezydent wybierany jest równocześnie z prez. Jego uprawnienia są b. małe. W razie usunięcia prez. ze stanowiska, jego śmierci lub rezygnacji, wiceprezydent przejmuje jego funkcje. Władzę ustawodawczą sprawuje 2-izbowy Kongres: Izba Reprezentantów
i Senat. Senat - wyższa izba parlamentu, składa się ze 100 reprezentantów (po 2
z każdego stanu). Senatorzy wybierani są na 6 lat, a co 2 lata odnawiana jest 1/3 ich składu. Wybrana może zostać osoba, która ukończyła 30 lat, jest co najmniej 9 lat obywatelem USA i zamieszkuje w dniu wyborów w tym stanie, w którym jest wybierana. Do kompetencji Senatu należy: ratyfikacja zawartych przez prez. umów międzynar., zatwierdzanie wyznaczonych przez prez. wyższych urzędników państw., orzekanie o zasadności impeachmentu, wybieranie wiceprezydenta, gdy kandydaci nie zdobyli większości głosów elektorskich. Ważną rolę w systemie polit. USA pełni Sąd Najwyższy, który jest najważniejszym sądem w systemie sądownictwa. Jego przewodniczący i członkowie powoływani są przez prez. i za radą i zgodą Senatu. Sąd Najwyższy stoi na straży konstytucyjności działań władzy wykonawczej i ustawodawczej bądź w zgodności ustaw z konstytucją, dokonuje wykładni konstytucji. Jest ostatnią instancją apelacyjną. Stanowy aparat państw. ma całkowitą autonomię. Stany mają własne konstytucje. Władzę wykonawczą sprawuje wybierany (na okres 2-4 lat) gubernator. Organy ustawodawcze są we wszystkich stanach 2-izbowe (poza Nebraską). Obie izby wybierane są w głosowaniu powszechnym - niższej na 2 lata, wyższej na 4. Podstawową jednostką regionalną jest hrabstwo, w którym ważną rolę odgrywa szeryf, wybierany na 2-4 lata. Jest on naczelnikiem policji. W USA jest system dwupartyjny ( system partyjny). Dominują dwie wielkie partie: Partia Demokratyczna i Partia Republikanów. Zob. też prawybory.
- Stany Zjednoczone Ameryki, (United States of America...
- Francji system polityczny, określany jako republika...
- POLSKA ZJEDNOCZONA PARTIA ROBOTNICZA, partia utworzona XII...