Santorini, staroż. Thira, Thera
wyspa gr. na M. Egejskim w archipelagu Cyklady; pow. 76 km2; ok. 12 tys. mieszk. (2001); górzysta, słynna ze swej malowniczości, jedna z większych atrakcji turyst. Grecji; w połowie II tysiąclecia p.n.e. wulkan Kajmeni (Santoryn), czynny do dziś, zniszczył część wyspy (w wyniku kataklizmu, przez niektórych uznanego za tożsamy ze zniszczeniem legendarnej Atlantydy, powstała wyspa Aspronisi) i rozwijające się tu osady kultury cykladzkiej; w czasach hellenistycznych (236 n.e.), po wybuchu wulkanu oddzieliła się wyspa zw. Thirazją, a 1573 i 1711 wysepki Mała, Wielka i Nowa Kajmeni, kolejne w XIX w. Wykopaliska w Akrotiri prowadzone od końca XIX w. odsłoniły spod grubej warstwy osadów wulkanicznych wspaniale zachowane osiedla (z czasów kultury egejskiej), w nich domy z licznymi przedmiotami codziennego użytku, ceramiką, malowidłami ściennymi przedstawiającymi ludzi, zwierzęta, rośliny (np. w "Domu Lilii"); odkopano też ruiny m. Thera z resztkami ulic, akropolem, świątynią Apollina oraz nekropolię; w starożytności zw. Kalliste; Therą nazwali S. Fenicjanie, a nazwa Santorini (św. Irena), datuje się od czasów bizantyjskich.
EGEJSKA KULTURA, CYKLADY, THIRA, SANTORINI, THERA, ATLANTYDA