niem. Aachen, franc. Aix la Chapelle
miasto w zach. Niemczech (Nadrenia Płn.-Westfalia), przy granicy belgijskiej i holenderskiej; od I w. kolonia rzymska Aquae Granni, następnie jedno z centrów państwa Franków; siedziba Karola Wielkiego; 936-1531 miejsce koronacji królów niem.; prawa miejskie od XII w., miejsce słynnych targów; podczas wojen napoleońskich (1801-15) przejściowo w granicach Francji, następnie Prus; 247 tys. mieszk. (1994); jedno z niem. centrów przemysłowych (żarówki i podzespoły elektrotechn., maszyny, wagony kolejowe); ośr. turystyki; uzdrowisko; kilka szkół wyższych; oktagonalna cesarska kaplica pałacowa (znakomity przykład tzw. renesansu karolińskiego z przełomu VIII/IX w.); w skarbcu niezwykle cenny relikwiarz Karola Wielkiego (obiekt wpisany na Listę UNESCO); gotycki ratusz, fragmenty murów obronnych.
AIX LACHAPELLE, ESCHWEILER, ALKUIN, LANDOLT, AACHEN, TANECZNICY, NADRENIA PÓŁNOCNA-WESTFALIA