kraj związkowy w zach. Niemczech, od zach. graniczy z Holandią i Belgią; pow. 34,1 tys. km2; 17,5 mln mieszk.(2000); najgęściej zaludniony region Niemiec (22% ludności kraju; ok. 500 osób/km2); stolica Düsseldorf, gł. miasta: Kolonia, Essen, Dortmund, Duisburg, Bochum, Bonn, Akwizgran, Wuppertal, Bielefeld, Oberhausen; w miastach zamieszkuje 90% ludności; ukształtowanie pow. nizinne; tylko na obrzeżach od strony płd. skraj Reńskich G. Łupkowych, na wsch. Las Teutoburski i Egge, na granicy z Belgią stoki Ardenów; klimat umiarkowany ciepły, pod wpływem Prądu Zatokowego; gł. rzeki: Ren (z dopływami Erft, Sieg, Ruhra, Lippe) oraz Ems i Wezera, połączone kanałami Ren-Herne, Lippe-Seitenkanal, Dortmund-Ems, śródlądowymi; lasy zajmują ok. 25% pow. kraju; centrum przemysłowe Niemiec, dostarcza blisko 1/4 produktu krajowego brutto; w środk. części Zagłębie Ruhry - aglomeracja licząca ok. 11 mln mieszk., rozwinięta w XIX w. ze względu na bogate złoża węgla kam. i brunatnego, a także rudy żelaza, cynku, ołowiu, sole kam. i potasowe; rozwinięte górnictwo węgla brunatnego, hutnictwo żelaza i metali nieżelaznych, wielkie elektrownie cieplne; wysoko rozwinięty przem. rafineryjny, petrochemiczny, chemiczny, maszynowy, metalowy, elektrotechniczny, elektroniczny, samochodowy, precyzyjny, fotochemiczny, farmaceutyczny, stoczniowy, mat. budowlanych, drzewny, włókienniczy, szklarski, porcelanowy, odzieżowy, spożywczy; grunty orne zajmują 32% pow. kraju; uprawa jęczmienia, pszenicy, żyta, owsa, buraków cukrowych, roślin pastewnych, ziemniaków, warzyw; hodowla trzody chlewnej, bydła, drobiu; najgęstsza w Europie sieć komunikacji kolejowej i drogowej (2000 km autostrad); rozbudowany transport wodny (w Duisburgu jeden z najw. portów przeładunkowych w świecie); wielkie międzynar. porty lotnicze w Kolonii i Düsseldorfie; ropociągi z Wilhelmshaven i Rotterdamu; rozwinięta turystyka, zwł. do zabytkowych miast (Bonn, Akwizgran, Kolonia, Münster); w Kolonii i Düsseldorfie międzynar. centra targowe i kongresowe; polityczny bastion SPD, rządzącej tu od 39 lat; po porażce socjaldemokratów, doznanej wiosną 2005 w wyborach do parlamentu krajowego Nadrenii Płn.-Westfalii kanclerz Schröder zapowiedział przedterminowe wybory do Bundestagu we wrześniu br.
SOLINGEN, MINDEN, DÜSSELDORF, PADERBORN, LIPPE-SEITENKANAL, SIEGEN, ARNSBERG, LÜNEN, KREFELD, GREVENBROICH
- Nadrenia Północna-Westfalia, (Nordrhein-Westfalen)...
- okręg przemysłowy Nadrenii Północnej-Westfalii, okręg przemysłowy wzach.(...)
- WESTFALEN, .