miasto w płd. Włoszech nad rz. Volturno (Kampania); ok. 20 tys. mieszk.; romański kośc., zabytki z XIV-XVI w., pałace, muzeum; w pobliżu ruiny staroż. C., znanej od VI w. p.n.e. jako ważny ośr. kultury etruskiej; rywalizowała z Kartaginą i Rzymem; w III w. p.n.e. słynęła z rozwiązłego życia i luksusu; 216 p.n.e. w sojuszu z Hannibalem; 211 p.n.e. zdobyta i ukarana przez Rzymian; w znajdującej się tam słynnej szkole gladiatorów zawiązał się spisek dający początek powstaniu Spartakusa (73-71 p.n.e.); 456 spustoszona przez Wandalów; dzieła zniszczenia dopełnili 840 Saracenowie.
- ETRUSKI JĘZYK, język , mieszkańców...
- WŁOSKI JĘZYK, z grupy italoromańskiej...
- PASCHAZY, (?-po 511)