miasto w woj. pomorskim nad Zat. Gdańską (M. Bałtyckie); wraz z Gdańskiem i Sopotem tworzy jeden zespół miejski, tzw. Trójmiasto. Centrum miasta i port położone w szerokiej polodowcowej dolinie obrzeżonej od płd. Kępą Redłowską, a od płn. Kępą Oksywską; dzielnice mieszkaniowe zajmują także obszary położone wyżej i skraj Pojezierza Kaszubskiego; miasto rozciąga się wzdłuż kolejki elektrycznej Gdańsk-Wejherowo. Stara osada pomorska wzmiankowana 1253, do pocz. XX w. wieś rybacka, prawa miejskie od 1926; 1922 rozpoczęto budowę portu, który 1933 osiągnął największe obroty na M. Bałtyckim; 1-9 IX bohaterska obrona miasta przed agresją niem.; w czasie okupacji hitlerowskiej masowe wysiedlenia i egzekucje ludności pol.; w okolicach zlokalizowane podobozy obozu zagłady Stutthof; silny ruch oporu (m.in. AK. RPPS, Tajny Hufiec Harcerski); 1945 ciężkie walki o wyzwolenie G. prowadzone przez wojska radzieckie i pol. Brygadę Pancerną im. Bohaterów Westerplatte; XII 1970 tzw. wydarzenia grudniowe, w czasie których milicja i wojsko dokonały masakry robotników wysiadających z kolejki dojazowej w okolicach stoczni; 253,5 tys. mieszk. (2002); jeden z trzech najważniejszych (obok Gdańska i Szczecina) pol. portów morskich, wyspecjalizowanych w przeładunku drobnicy, a także towarów masowych; obsługuje również rybołówstwo i ruch pasażerski; dostępny dla największych statków morskich pływających po Bałtyku. Najważniejszym zakładem przem. G. jest Stocznia im. Komuny Paryskiej; stocznia remontowa; przem. elektroniczny, rybny, mięsny, chłodniczy, tłuszczowy. Ważny węzeł kolejowy, siedziba licznych instytucji związanych z gospodarką morską (m.in. Polskich Linii Oceanicznych, Morskiego Instytutu Rybackiego i Instytutu Medycyny Morskiej i Tropikalnej; Wyższa Szkoła Morska i Wyższa Szkoła Marynarki Wojennej); 2 teatry, muzea (m.in. Oceanograficzne, Akwarium Morskie, Okręt-Muzeum ); pomnik Ofiar Grudnia 1970; ruch turystyczny; rezerwat przyrody "Kępa Redłowska"; miejsce dorocznego Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych.
, TRÓJMIASTO, GRUDNIOWE WYDARZENIA NA WYBRZEŻU, LALEWICZ, POLSKIE LINIE OCEANICZNE, , POMORSKA OPERACJA, , POMORSKIE WOJEWÓDZTWO,