Granada
miasto w płd. Hiszpanii (Andaluzja), w G. Betyckich, u podnóży masywu Sierra Nevada, w dolinie rz. Darro (dopływ rz. Genil); 242 tys. mieszk. (1999); ośr. adm. prowincji; centrum przem.-handl. urodzajnego regionu; przem. spoż. (cukrowniczy, tytoniowy), włókienniczy, ceramiczny, rzemiosło artyst., węzeł kolejowy, lotnisko, obserwatorium astronom., uniwersytet (zał. 1526); słynny ośr. turystyczny. Zał. 711 przez Arabów w pobliżu celtyckiej warowni Illiberis. 1212, po bitwie pod Navas de Tolosa i wycofaniu Maurów z dużej części Płw. Iberyjskiego, stol. emiratu Grenady; ważny ośr. kult. i gosp. Ostatnim arab. królem G. był Boabdil, pokonany przez wojska Ferdynanda Aragońskiego i Izabelli Kastylijskiej. Zdobycie G. (1492) zakończyło obecność Maurów w Hiszpanii. Kapitulacja Boabdila to popularny motyw lit.: romanse hiszp. z XVI i XVII w., ballady Heinego i Konrad Wallenrod Mickiewicza. Podczas wojny domowej 1936-39 jeden z gł. ośr. sił faszystowskich. Zabytki: mauretański zespół pałacowy Alhambra z XIII w. Powyżej ciągną się Ogrody Generalife (wpisane na Listę UNESCO) z letnim pałacykiem emirów (pocz. XIV w.); katedra (1. poł. XVI w., początkowo gotycka, ukończona jako renesansowa), obok Kaplica Królewska (z grobami monarchów katolickich); barokowy pałac biskupi z XVII w. z fontanną, pałac rodu Chapiz (arab., XV w., dziś ośrodek studiów arabistycznych), liczne inne kościoły, klasztor Kartuzów (1. poł. XVI w.), Casa del Carbón (XIV w., oryginalny arab. karawanseraj, przebudowany w XVII w. na teatr), dzielnica arab. Albaicin z XIII w. na stromym zboczu wzgórza (z widokiem na całą Alhambrę); 2003 wzniesiono tu pierwszy (od 1492) meczet - z myślą o 5 tys. studentów marokańskich i 10 tys. imigrantów z krajów Maghrebu.