miasto w Bułgarii, stol. kraju; położona w Kotlinie Sofijskiej na wys. 530-625 m, opodal masywu Witoszy; 1,1 mln mieszk. (2004); gł. ośr. gospodarczy, polit., kult. i nauk. Bułgarii (wytwarza 20% produkcji przem. kraju); przem. maszynowy, elektrotechn., środków transportu (m.in. fabryka trolejbusów), chem., włókienniczy, skórzany, papierniczy; hutnictwo żelaza; węzeł kolejowy, port lotniczy; siedziba Bułgarskiej Akad. Nauk, uniw. (zał. 1888) i inne szkoły wyższe (politechnika, szkoła pedagogiczna, akad. medyczna); rozwinięta turystyka (na zboczach Witoszy liczne ośr. wypoczynkowe, nartostrady); sanatoria z źródłami mineralnymi; najstarsza część m., położona między rz. Władajską i Poduenską (dopływy Iskyru), stanowi centrum adm., kult. i handl.; liczne parki (w Parku Wolności - obserwatorium astronomiczne). Zał. w I w. n.e. przez Rzymian (Colonia Ulpia) na miejscu trackiej osady Serdika; od VI w. w rękach Słowian, 808 przyłączona do Bułgarii; 1018-1194 pod władzą Bizancjum, później odzyskana przez Bułgarów; 1382 zajęta przez Turcję; na przełomie XVIII i XIX w. gł. ośr. walki narodowowyzwoleńczej Bułgarów; 1877 wyzwolona przez Rosjan, od 1878 stol. kraju; resztki umocnień z czasów rzym., rotunda św. Jerzego (IV w.), podziemne nekropolie (IV-V w.), bazylika św. Zofii (VI-VII w.), cerkwie monastyrów (XV-XVI w.), meczety z XV w.; sobór Aleksandra Newskiego (1904-12), synagoga (XIX w.).
WITOSZA, SOFIJSKA KOTLINA, BUŁGARIA, DINEKOW Petyr, DAMIANI Enrico, EGZARCHAT BUŁGARSKI, NEOSLAWIZM, BaŁkany, RAJCZEW, BŁagojewgrad
- Sofia, ( Sofija)
- AJA SOFIA, świątynia; muzeum w...
- HAGIA SOPHIA, Aja Sofia