wieś w woj. świętokrzyskim, nad Nidą, na płd. zach. od Buska Zdroju; ok. 610 mieszk. (2002); siedziba gminy; w IX w. gród, należący prawdopodobnie do plemienia Wiślan; od przeł. XI i XII w. ośr. handlu, rezydencja książąt i królów piastowskich, siedziba kasztelanii (najazdy: 1135 Rusinów, 1241 Tatarów, 1305 Czechów); 1166-73 ośr. księstwa wiślickiego; prawa miejskie w 2. połowie XIII w.; miejsce licznych zjazdów (m.in. 1347, 1587, 1606) i wydania Statutów Kazimierza Wielkiego (tzw. wiślickich); od XIV w. stol. ziemi, od XV w. starostwo niegrodowe, ważny ośr. rzemiosła i handlu; zniszczenia w czasie "potopu szwedzkiego" (1655-60) spowodowały upadek znaczenia; od 1795 w zaborze austriackim, od 1809 w Księstwie W-wskim, od 1815 w Królestwie Pol.; 1869 utrata praw miejskich; kolejne zniszczenia w czasie I woj. świat.; IX 1939 rejon ciężkich walk Armii "Kraków" z wojskami hitler.; 1941-42 getto, 1944-45 obóz pracy przymusowej; gotycka kolegiata fundacji Kazimierza Wielkiego (XIV w.) z polichromią rusko-bizantyjską (koniec XIV w.); dzwonnica (XV w.), siedziba wikariatu, tzw. Dom Długosza (XV w.); Muzeum Regionalne z rozległymi zbiorami archeologicznymi.
POLSKA. SZTUKA ROMAŃSKA, WIŚLANIE, WARTOŁOWSKA, STATUTY KAZIMIERZA WIELKIEGO