część oceanu, od otwartych wód oddzielona łańcuchami wysp, półwyspami, podwodnymi progami utrudniającymi wymianę wód głębinowych; także wielki zamknięty obszar wodny, np. M. Kaspijskie; na Ziemi pow. mórz = ok 40 mln km2 (11% pow. oceanów); ze względu na położenie w stosunku do lądu rozróżnia się M. PRZYBRZEŻNE na skrajach wielkich oceanów (np. M. Północne); M. ŚRÓDZIEMNE MIĘDZYKONTYNENTALNE (np. Czerwone, Śródziemne) i WEWNĄTRZKONTYNENTALNE z oceanem połączone cieśninami (np. Bałtyk); M. MIĘDZYWYSPOWE (np. M. Koralowe); m. powstały gł. w trzeciorzędzie, ukształtowały się w czwartorzędzie; ich głębokość jest różna (np. M. Azowskie średnio 9 m, M. Karaibskie do 7680 m); średnia roczna temp. wód morskich (z wyj. M. Arktycznego) przewyższa temp. wód oceanu na tej samej szer. geogr. wskutek wpływu kontynentów; zasolenie zależy od parowania, opadów atmosferycznych i dopływu wód słodkich z rzek i jest mniejsze od średniego oceanicznego; prądy morskie na półkuli płn. mają kierunek przeciwny do wskazówek zegara, na płd. - zgodny; od XVII-XVIII w. obowiązuje zasada zwyczajowa wolności M. OTWARTEGO i władania strefami przybrzeżnymi sięgającymi wg konwencji prawa morza (1982) 12 mil (tzw. M. TERYTORIALNE); niektóre państwa poza tymi granicami wyznaczają pas wyłącznego rybołówstwa (do 200 mil, tzw. M. PATRYMONIALNE), zazwyczaj przedmiot sporów międzynar.; m. otwarte nie podlegają żadnej zwierzchności państwowej, tradycyjnie wolne dla żeglugi, rybołówstwa, są "wspólnym dziedzictwem ludzkości"; konwencję prawa m. ratyfikowało 50 państw do 1992, a wejdzie w życie po przyjęciu jej przez 60 państw; obejmuje ona nie tylko biologiczne zasoby mórz, ale także ustala zasady eksploatacji bogactw naturalnych dna morskiego.
MORZE
Morza i oceany
BATIAL, ŁĄKI PODWODNE, KARSKIE MORZE, ŚRÓDZIEMNE MORZE, KANAŁ, JELITODYSZCE, PELAGIAL, KATADROMICZNE RYBY, ZBIORNIKI WODNE, POMORZE