Golfsztrom
system ciepłych prądów morskich w płn. części O. Atlantyckiego; wypływa z Cieśn. Florydzkiej jako Prąd Florydzki, po połączeniu z Prądem Antylskim płynie wzdłuż wsch. wybrzeży Ameryki Płn. do Ławicy Nowofundlandzkiej, następnie właściwy P.Z. przechodzi w Prąd Północnoatlantycki, który pod wpływem zach. i płd.-zach. wiatrów przepływa ocean z zach. na wsch.; u wybrzeży tworzą się odgałęzienia: zimny Prąd Kanaryjski płynący na płd., ciepły Prąd Irmingera płynący w kierunku Islandii i Grenlandii, Prąd Spitsbergeński (odgałęzienie gł. nurtu Prądu Północnoatlantyckiego - Prądu Norweskiego, docierającego do M. Barentsa) - najdalej na M. Arktyczne sięgający strumień P.Z.; prędkość od 10 km/h w Cieśn. Florydzkiej do 3-4 km/h u wybrzeży Europy; średnia roczna temp. wód powierzchniowych wynosi od 26-28°C w Cieśn. Florydzkiej do 7-12°C na M. Barentsa; średnie zasolenie - 36‰; na głęb. 400 m temp. wynosi 10-12°C; P.Z. wywiera silny wpływ na warunki hydrologiczne i biologiczne w oceanie oraz na klimat półkuli płn.; przenosi olbrzymie ilości ciepła ze strefy podzwrotnikowej do stref umiarkowanej i podbiegunowej, podwyższając o kilkanaście stopni temperaturę powietrza w styczniu (np. w Norwegii o 15-20°C, w Murmańsku o 11°C). Wg ustaleń międzynar. zespołu uczonych z krajów skandynawskich jego temperatura w ciągu ostatniego ćwierćwiecza wciąż obniża się; powodem jest zmniejszenie się o 6% wymiany wód między Morzem Norweskim i Atlantykiem, prawdopodobnie wskutek efektu cieplarnianego; niemniej od ponad 100 lat uważany za gł. przyczynę cieplejszego klimatu w Europie, w porównaniu z kontynentem amer. na tej samej szerokości geogr.; teza zakwestionowana 2002 przez meteorologów z ośr. Lamont-Doherty Earth Observatory przy Uniw. Columbia (USA), którzy w oparciu o dane z ostatnich 50 lat udowodnili, iż Europa zawdzięcza G. zaledwie w 20 procentach cieplejszy klimat (a dotyczy to gł. Skandynawii); natomiast rzeczywistym powodem cieplejszego klimatu Europy jest ciepło zmagazynowane latem przez wody północnego Atlantyku, oddawane atmosferze zimą i przenoszone nad Europę przez zachodnie wiatry, które wiejąc znad Pacyfiku trafiają na barierę G. Skalistych, po czym zakosami (południowym i północnym) przesuwają się na wschód; usunięcie na modelach G. Skalistych spowodowało ocieplenie kontynentu amer. o 6 i oziębienie Europy o 3 Celsjusza.
- PRĄD ZATOKOWY,
- Zatokowy, Prąd, (Golfsztrom)
- Północnoatlantycki, Prąd, Zatokowy, Prąd.