MARSHALLA WYSPY

państwo zajmujące archipelag o tej samej nazwie, w Mikronezji, na płd.-wsch. od Hawajów(O. Spokojny); złożone z dwóch ciągów wysp: Ralik i Ratak, obejmujących 32 atole i 850 raf koralowych, rozciągnięte na akwenie pow. 2,1 mln km²; pow. 181 km²; 54,6 tys. mieszk. (2004), stolica: Dalap-Uliga-Darrit na w. Majuro (20 tys. mieszk.); j. urzędowy: kajin-majol, angielski; waluta: 1 dolar USA = 100 centów; PKB na 1 mieszk. 1600 dol. (2002).

WARUNKI NATURALNE, GOSPODARKA. Klimat podrównikowy, średnie temp. miesięczne 26-27C; roczna suma opadów 1500 - 4500 mm (najobfitsze między czerwcem a listopadem); podstawą urzymania rolnictwo, rybołówstwo i turystyka (gł. z USA i Japonii); uprawa palmy kokosowej, drzewa chlebowego, kolokazji, jamsu, batatów; eksport kopry; potentat w produkcji znaczków pocztowych.

LUDNOŚĆ złożona gł. z Marszalezów (96,6%) wyznania protestanckiego (90,1%).

USTRÓJ republikański na podstawie konstytucji z 1979; państwo stowarzyszone od 1986 z USA (które gwarantują obronę i prowadzą politykę zagr.), 1991 przyjęte do ONZ; parlament złożony z 33 czł. wybieranych na 4 lata, powołuje głowę państwa (też na 4 lata); nadto 12-osobowa Rada Wodzów Plemiennych; terytorium podzielone na 24 okręgi gminne.

HISTORIA. Wyspy odkryte 1529 przez hiszp. żeglarza A. Saavedrę; nazwa po kapitanie marynarki ang. J. Marshallu, który 1788 dotarł na archipelag; od 1885 kolonia niem.; po I woj. świat. terytorium mandatowe Japonii; 1944 obszar ciężkich walk jap.-amer. połączonych z operacjami lotniczo-morskimi; 1947-90 terytorium powiernicze USA z morską bazą rakietową w atolu Kwajalein; 1946-63 w atolach Bikini i Eniwetok USA przeprowadziły ok. 20 prób nuklearnych (do 1980 odkażono atol Eniwetok, do 2000 USA zobowiązały się odkazić Bikini); 1978 odrzucenie w referendum przyłączenia się do Skonfederowanych Stanów Mikronezji; 1986 W.M. ogłosiły jednostronną proklamację niepodległości, sfinalizowaną 1990 (w chwili wygaśnięcia powiernictwa) przystąpieniem do ONZ; prezydentem i szefem rządu od 2000 Kessai Note.

• Wyspy Marshalla, archipelag wcentralnej...
• WYSPY MARSHALLA, państwo na , .
• MIKRONEZJA, środkowa część ,...