ang. Solomon Islands
LUDNOŚĆ. Skład etniczny: 94% Melanezyjczyków, 4% Polinezyjczyków, nadto Mikronezyjczycy, Europejczycy, Chińczycy; w miastach zamieszkuje 15,7% ludności; gęstość zaludnienia 16 osób/km2; b. wysoki przyrost naturalny (3,5% w latach 1980–95), 47% ogółu ludności stanowią dzieci; przeciętna dł. życia: mężczyźni – 60 lat, kobiety 61 lat; wysoki poziom analfabetyzmu (43,9%); wyznania: 77,5% protestanci, 19,2% katolicy, nadto m.in. bahai, animiści.
USTRÓJ: monarchia parlamentarna w składzie bryt. Wspólnoty Narodów (od 1978); parlament jednoizbowy, ob. 50 deputowanych wybieranych w głosowaniu powszechnym na 4 lata; głową państwa królowa bryt. Elżbieta II, reprezentowana przez tubylczego gubernatora; władza wykonawcza w rękach rządu, premiera wybiera parlament spośród swoich członków; administracyjnie kraj dzieli się na 9 prowincji i stolicę.
WARUNKI NATURALNE. Państwo obejmujące większą część archipelagu W. Salomona, rozciągniętego na dł. 1450 km (z w. Guadalcanal, pow. 6470 km2, Santa Isabel - 4660 km2, Malaita - 4070 km2, San Cristóbal - 3048 km2, Choiseul - 2540 km2, Nowa Georgia - 1761 km2) - bez w. Bougainville i Buka - oraz mniejsze wyspy melanezyjskie, m.in. Rennell, Ontong Java, Stewart, Santa Cruz. Wyspy przeważnie pochodzenia wulkanicznego, otoczone rafami koralowymi, z małymi atolami; ukształtowanie pow. górzyste (najw. szczyt wulkan Popomanaseu, wys. 2381 m, na w. Guadalcanal); klimat równikowy, wybitnie wilgotny; średnia temp. miesięczna 26-28C, średni roczny opad do 4300 mm; od X do IV występują ulewne deszcze i cyklony; roślinność tropikalna, lasy (m.in. cenne gat. drzew hebanowych i sandałowych) zajmują blisko 90% pow.; świat zwierzęcy reprezentowany zwł. przez liczne gat. ptaków; na w. Rennell i Nowa Georgia parki nar. wpisane na Listę UNESCO.
GOSPODARKA. Podstawą gospodarki rolnictwo, rybołówstwo (47% wartości eksportu) oraz eksploatacja cennych zasobów drewna; uprawa palmy kokosowej, jamsu, kolokazji, kakaowca, batatów, ryżu, manioku, olejowca, bananów, ananasów, warzyw; połowy tuńczyka, bonito, strzykw, muszli morskich, żółwi; na w. Guadalcanal niewielkie wydobycie złota; przem. rybny, drzewny, włókienniczy, spoż., produkcja włókien szklanych i akumulatorów; rzemiosło (gł. wyplatanie koszy i mat) i rzeźba artystyczna; niewielka rola turystyki (ok. 10 tys. gości rocznie gł. z Australii i N.Zelandii); ok. 1300 km dróg kołowych (nie licząc 800 km dróg prywatnych, obsługujących plantacje); 25 lotnisk, międzynar. port lotniczy Henderson w Honiarze; gł. porty morskie: Honiara, Yandina, Gizo; gospodarka wspierana finansowo przez Australię i Japonię.
HISTORIA. Wyspy odkryte 1568 przez hiszp. żeglarza Álvara Mendaa de Neyra, badane i opisane pod koniec XVIII w. przez franc. podróżnika L.A. Bougainville’a; 1884 część płn. (w. Bougainville i Buka) zajęta przez Niemcy, pozostała od 1893 pod protektoratem bryt.; od 1919 posiadłości niem. objęte protektoratem Ligi Narodów (pod zarządem Australii); 1942-43 miejsce zaciętych, toczonych ze zmiennym powodzeniem walk morskich, lądowych i lotniczych między wojskami jap. a aliantami; po wojnie dawna część niem. została włączona do Papui-Nowej Gwinei, a pozostała uzyskała 1976 autonomię wewn., 1978 pełną niepodległość; ponieważ etnicznie i geograficznie Bougainville związane jest z W. Salomona (za odłączeniem od Papui opowiedziała się też jej ludność w referendum) - od początku lat 80. W. Salomona uwikłane są w konflikt z Papuą; ma on jednak znaczenie drugoplanowe wobec starć wewn. między plemionami zamieszkującymi dwie gł. wyspy archipelagu: Guadalcanal i Malaitę; napięcia nasiliły się 1999 na tle prób usunięcia z Guadalcanal ludności napływowej z Malaity i Isatabu, a także waśni o ziemię, w Honiarze doszło do walk; 2000 pucz poparty przez siły bezpieczeństwa obalił ówczesnego premiera B. Ulufa'alu; kraj pogrążył się w chaosie, służby administracyjne, porządkowe przestały działać, miejscami wybuchały walki, pojawiły się bandyckie gangi, rozkwitł handel narkotykami, w znacznej części Guadalcanal władzę objął watażka H. Keke - b. policjant, morderca, gwałciciel, handlarz narkotykami; naciski dyplomatyczne Bryt. Wspólnoty Narodów i Australii zaowocowały jedynie 2000 porozumieniem zawartym w Townsville (Australia) o złożeniu broni przez obie strony, wkrótce zerwanym, i dwukrotną zmianą premiera (M. Sogavare; Allan Kemakeza); ten ostatni przeforsował w parlamencie W. Salomona zaproszenie zewn. sił wojskowych do zaprowadzenia porządku; VII 2003 kontygent przeszło 2 tys. żołnierzy z Australii, Nowej Zelandii i Fidżi (pod australijskim przywództwem) wylądował na wyspach i przystąpił do przywracania ładu; doprowadził do aresztowania i skazania wielu rebeliantów (w tym H. Keke skazanego w 2005 na dożywocie), oraz zwrotu nielegalnie posiadanej broni; pod koniec 2004 zagraniczne siły stabilizacyjne zostały ograniczone do 350 żołnierzy; IV 2006 parlament wybrał na premiera Snydera Rini, oskarżanego o korupcję i wykorzystywanie chińskich i tajwańskich pieniędzy do przekupywania parlamentarzystów w czasie wyborów, co wywołało zamieszki, zniszczenie chińskiej dzielnicy w Honiarze i wysłanie dodatkowych żołnierzy na Wyspy przez rząd australijski; państwo członkowskie ONZ, WTO (od 1996).
SAN CRISTÓBAL, MENDAŃA DE NEYRA, WYSPY SALOMONA, YAMAMOTO, OCEANIA, SALOMONA WYSPY, SOLOMON ISLANDS- SALOMONA WYSPY, Solomon Islands
- WYSPY SALOMONA, państwo na w. Oceanii,...
- Wyspy Salomona, archipelag ok. tysiąca...