wielka ros. kompania naftowa, której początki dało odkrycie 1982 w rozlewiskach Obu (Chanty-Mansijski Okręg Autonomiczny) najw. złóż ropy w Rosji; do ich eksploatacji wybudowano na miejscu dawnej osady rybackiej z czasów carskich miasto Nieftiejugańsk dla 100 tys. mieszk.; po upadku ZSRR miejscowa firma Jugańsknieftiegaz nie była w stanie podjąć wydobycia (latem 60% terenu pokryte jest wodą); po prywatyzacji sektora naftowego w Rosji (1993) firma stała się częścią koncernu Jukos, 1995 sprzedanego za 170 mln dol. grupie finansowej Menatep, należącej do M. Chodorkowskiego (uważanego za najbogatszego wtedy Rosjanina, kierującego nota bene komisją przetargową); odwierty prowadzone są na sztucznych wysepkach, wydobycie sięgnęło wkrótce 80 mln t ropy rocznie; 2003 zysk wyniósł 3 mld dol., w przygotowaniu była fuzja z innym ros. gigantem Sibnieft' kierowanym przez R. Abramowicza; 2003 Chodorkowski (który angażował się też w działalność niezależnych mediów, krytycznych wobec rządów Putina) został aresztowany i oskarżony o wielomiliardowe zaległości podatkowe; 2004 koncern stanął u progu bankructwa, kluczowe zakłady w Nieftiejugańsku zostały zlicytowane; 2005 Chodorkowski i Lebiediew zostali skazani na 9 lat "kolonii karnej" i grzywny w wys. 600 mln dol. każdy; z powodu zaniżenia wartości koncernu podczas licytacji zagraniczni udziałowcy (z Kanady) wszczęli proces o odszkodowania.
JUKOS
Przedsiębiorstwa