nauka zajmująca się odczytywaniem, interpretacją i wydawaniem staroż. tekstów egipskich, greckich, rzadziej łacińskich, zapisanych przede wszystkim na papirusie, ale też na tabliczkach drewnianych, woskowanych, na pergaminie, skorupach glinianych (ostrakach); początki p. przypadają na koniec XVIII w. i wiążą się z nabywaniem przez ekspedycje archeologiczne i podróżników pojedynczych papirusów, odnajdywanych i odprzedawanych przez chłopów z płd. Egiptu, gdzie pustynne warunki sprzyjały ich przetrwaniu; badania ustaliły wiek tych bardzo rozmaitych dokumentów (teksty lit., naukowe, astrologiczne, całe dzieła autorów staroż., zarządzenia, umowy, rachunki, prywatne listy, itp.) na IV w. p.n.e. - VI w. n.e.; dopiero jednak koniec XIX w. przyniósł systematyczne poszukiwania papirusów przez liczne ekspedycje naukowe (pierwsza ang. B.P. Grenfella i i A.S. Hunta - 1895); w efekcie nastąpił intensywny rozwój p., pojawiły się liczne wydawnictwa papirusów oraz specjalistyczne czasopisma, m.in. "Archiv für Papyrusforschung" (od 1900), "Aegyptus" (od 1920), "Chronique d'Egypte" (od 1926); w Polsce pierwsze badania p. prowadził na pocz. XX w. S. Witkowski; prawdziwy rozkwit tej dyscypliny nastąpił pod kierownictwem J. Manteuffla, który 1946 zał. katedrę p. na Uniw. W-wskim, przekształconą 1948 (przy udziale R. Taubenschlaga) w Inst. Papirologii; pol. znaleziska w Egipcie ugruntowały czołową pozycję Polaków w tej dziedzinie; współcześnie p. uchodzi za naukę pomocniczą historii staroż., historii kultury, historii religii, historii państwa i prawa, antropologii i etnografii, egiptologii.
- TAUBENSCHLAG, Rafał (1881-1958)
- MANTEUFFEL, Jerzy, właśc. M.-Szoege...