najstarsze na ziemiach polskich ślady - resztki szałasów i ognisk znalezione w Górze Puławskiej – sięgają 35–50 tys. lat wstecz. Do końca ostatniego zlodowacenia (XIII tysiąclecie p.n.e.) znaleziska są stosunkowo rzadkie, na ogół pozostawiali je przybysze z Europy Zach. (kultury: jerzmanowicka, szelecka, magdaleńska). Ok. 9000 p.n.e. dla tych przychodzących gł. z zach. łowców reniferów podstawowym narzędziem do polowania stał się już łuk. Na przełomie IX i VIII tysiąclecia p.n.e., gdy ocieplenie klimatu spowodowało wędrówkę na północ stad reniferów, za którymi podążyli ich łowcy, na ziemiach pol. pojawiły się pierwsze grupy prowadzące gospodarkę łowiecko-zbieracką i rybołówstwo. Pierwsi rolnicy i hodowcy dotarli tu z południa w VI tysiącleciu p.n.e. Byli to przedstawiciele tzw. kultury ceramiki wstęgowej rytej (nazwa od sposobu zdobienia naczyń glinianych), którzy uprawiali pszenicę, jęczmień i żyto, hodowali gł. bydło, ale także trzodę, owce i kozy, polowali z rzadka i zamieszkiwali duże drewniane domy (dł. do 30, szer. 4-6 m). Do drugiej połowy IV tysiąclecia p.n.e. ludność osiedlająca się na ziemiach pol. napływa przede wszystkim z południa, należy do kręgu kultur naddunajskich. Później ponownie dominują migracje z terenów ob. Czech i Niemiec, a nawet z Płw. Pirenejskiego (koczowniczy pasterze zaliczani do kultury pucharów dzwonowatych, ok. 2000 p.n.e.).
