bojowe i pomocnicze jednostki lotnicze WP i Polskich Sił Zbrojnych; zaczątki 1918 w Korpusie Wsch. gen. J. Dowbora-Muśnickiego i Armii Polskiej we Francji; 1920 ok. 200 samolotów, w wojnie z bolszewikami i walkach z Ukraińcami prowadziły gł. rozpoznanie i łączność; od 1933 wyposażone w sprzęt pol. produkcji (bombowce "karaś", po 1937 "łoś", myśliwce PZL); do 1939 kolejni d-cy: generałowie A. Lévéque (Francuz), W. Zagórski, L. Rayski, W. Kalkus, inspektor lotnictwa gen. J. Zając; 1 IX 1939 liczyło ok. 750 maszyn (15 bojowych eskadr myśliwskich, 9 bombowych, 7 rozpoznawczych i 12 obserwacyjnych przydzielonych armiom, Naczelny Wódz dysponował brygadami: pościgową i bombową); myśliwce strąciły 43 wrogie maszyny tracąc 38, bombowce atakowały niem. jednostki pancerno-motorowe w rejonach Częstochowy, Herbów Nowych, Radomska, Wielunia, Kamieńska; w całej kampanii polscy lotnicy strącili ok. 150 z ok. 2 tys. niem. samolotów; ok. 100 polskich maszyn i większość personelu ewakuowała się do Rumunii, a stamtąd (bez sprzętu) do Francji, gdzie odtworzyła Polskie Siły Powietrzne; w kampanii franc. piloci polscy zniszczyli 51 niem. samolotów. Po klęsce Francji resztki pol. sił lotn. przerzucono do W. Brytanii, gdzie od połowy 1940 tworzono pol. dywizjony lotn. walczące w bitwie o W. Brytanię, potem w osłonie konwojów morskich, bombardowaniach Niemiec, w Afryce Płn. (Polski Zespół Myśliwski - "cyrk Skalskiego"), inwazji na Francję VI 1944; 301 dywizjon bombowy (pn. 1586 eskadra specjalna) dokonywał zrzutów dla ruchu oporu w krajach okupowanych, także w Polsce, np. 1944 dla powstańców warszawskich; lotnicy polscy zestrzelili blisko 800 maszyn wroga (S. Skalski 22), 190 bomb latających V-1, zrzucili ok. 15 tys. t bomb; V 1945 polskie lotnictwo liczyło blisko 15 tys. żołnierzy, wcielonych 1945-47 do Polskiego Korpusu Przysposobienia i Rozmieszczenia. Od 1943 w polskim wojsku w ZSRR tworzono pułki lotnictwa: myśliwskiego, nocnych bombowców oraz eskadrę łącznikową (razem ok. 80 maszyn), które VIII 1944 weszły do boju, m.in. dokonywały zrzutów w powstańczej Warszawie; do końca wojny utworzono korpus lotn. WP o 750 samolotach (400 bojowych), gł. dla osłony wojsk własnych; po wojnie początkowo zmniejszono jednostki lotn., od 1950 (wojna koreańska) rozbudowywano je; 1952 dowództwo objęli oficerowie sowieccy, a przedwojenni polscy byli represjonowani (w procesie "kierownictwa konspiracji wojsk lotniczych" 6 wyroków śmierci, m.in. B. Adamecki, J. Jungraw; 1956 pośmiertna rehabilitacja); od 1952 przem. polski produkuje samoloty odrzutowe (przezbrojenie zakończono 1957); po 1960 na wyposażeniu samoloty ponaddźwiękowe, po 1975 (nieliczne) o zmiennej geometrii skrzydeł; przeciętny stan ok. 500 samolotów bojowych; d-cy wojsk lotn., m.in. generałowie E. Połynin (radziecki, 1944-47), A. Romeyko do 1951, po 1956 J. Frey-Bielecki, T. Raczkowski; d-ca obrony powietrznej R. Paszkowski.
- LOTNICTWO WOJSKOWE, jeden z podstawowych...
- ROYAL AIR FORCE, RAF, Królewskie Siły Powietrzne...
- KALKUS, Władysław (1892-1945)...