konflikt między Rosją a Japonią na Dalekim Wschodzie o hegemonię w Mandżurii (II 1904-IX 1905); spowodowany agresywną, imperialną polityką obu mocarstw; rozpoczęty niespodziewanym atakiem floty jap. na siły ros. w Port Artur; Rosjanie mieli trudności z przesłaniem posiłków z Europy (flota bałtycka musiała płynąć dookoła Europy i Azji); admirał H. Togo pobił VIII 1904 ros. eskadrę portarturską i zmusił ją do zamknięcia się w oblężonym porcie, który skapitulował przed gen. M. Nogi I 1905; próby odsieczy sił gen. A. Kuropatkina powstrzymano I 1905 w bitwie pod Mukdenem; klęskę dopełniło zatopienie pod Cuszimą floty bałtyckiej; wojnę zakończył traktat w Portsmouth, potwierdzający pierwszą w dziejach nowożyt. przegraną państwa eur. w starciu z azjatyckim.
KUROPATKIN, KWANTUŃSKA ARMIA, THOMMÉE, TANAKA, LÜSZUN, CUSZIMA
- wojna rosyjsko-japońska, (1904-05)
- MANDŻURIA, Manczou