początkowo tworzone na zasadzie powszechnego obowiązku wojskowego obejmującego mężczyzn w wieku 17-46 lat, posiadaczy ziemi; powołany musiał sam nabyć uzbrojenie i ekwipunek; podstawową jednostką był legion, dzielący się na 60 centurii; do wojen punickich legionów było tylko 4, potem ich liczba wzrosła do 25 za Oktawiana Augusta, którego armia liczyła blisko 250 tys. żołnierzy; zasadą było, że piechota walczy w falandze, jazda pełni rolę tylko pomocniczą; gdy taktyka ta nie sprawdziła się w wojnach samnickich (walka w terenie górzystym, użycie przez wrogów broni miotającej) centurie zastąpiono 30 manipułami, a z falangi zrezygnowano; wprowadzono 3 rzuty ciężkozbrojnej piechoty formowanej wg kryterium wieku (najstarsi atakowali ostatni); z końcem II w. p.n.e. ważnych zmian dokonał Mariusz: dopuścił do służby ochotników bez majątku (poprzednio niezbędny), kładąc podwaliny pod armię zawodową; zmieniono także taktykę, odstępując od sztywnej zasady ustawiania się do boju zawsze w 3 rzutach; w taktyce rzymskiej dużą rolę odgrywało castrum, obóz warowny służący jako punkt oparcia, schronienie przy konieczności odwrotu, wreszcie baza przy dłuższych postojach, szczególnie zimowych. Rzymska sztuka wojenna rozwinęła się szczególnie za Cezara i Oktawiana Augusta (stałe wojsko zaciężne, formacje pomocnicze); stopniowo zaczęto werbować do armii także mieszk. prowincji, nie tylko Rzymu; jako szczególnie ważne dla porządku traktowano formacje pretorianów, stacjonujących niedaleko od Rzymu; po zakończeniu służby żołnierzom przydzielano odprawy i działki ziemi na osiedlenie; w okresie cesarstwa armia zaczęła odgrywać także rolę polit., decydując często (zwł. pretorianie) o wyborze kolejnych władców. W IV w. wydzielono wojska graniczne oraz polowe (odwód strategiczny w centrum kraju); a za czasów Konstantyna powiększono stan armii do ponad 500 tys., zaczęto przyjmować do armii "barbarzyńców", nawet całymi oddziałami; flota nie odgrywała w Rzymie większej roli, choć pierwszą większą wystawiono w czasie wojen punickich (260 p.n.e.); stała flota powstała za Oktawiana Augusta, później istniały floty prowincjonalne i rzeczne (na Renie, Rodanie, Dunaju i Eufracie).
- KOHORTA, w starożytności jednostka...
- BAZYLIKA NARODZENIA PAŃSKIEGO W BETLEJEM, wzniesiona 326 na miejscu...
- MAKSYMIN, Odmiana imienia -> Maksymilian.(...)