zbrojne wystąpienia mieszkańców Wiednia i Berlina domagających się wolności polit. oraz zjednoczenia narodowego (III 1848); stanowiły zarzewie Wiosny Ludów w Niemczech; wcześniej odbyły się demonstracje, w wyniku których Sejm Związkowy uznał barwy czarno-czerwono-złote, należące do tzw. burszenszaftów (samokształceniowe stowarzyszenia studenckie, istniejące jako ogólnoniem. związek od 1817, zdelegalizowane na mocy postanowień karlsbadzkich 1819), za barwy narodowe; zjednoczenie kraju miało nastąpić na mocy deklaracji parlamentu ogólnonarodowego (Frankfurckie Zgromadzenie Narodowe); 13 III doszło do manifestacji ulicznych mieszczaństwa i robotników Wiednia, których nie udało się rozbić oddziałom wojskowym; w wyniku tych zajść w Wiedniu utworzono gwardię narodową i legię akademicką, zaś kanclerz K. Metternich został zmuszony do dymisji; wprowadzono wolność prasy, zwołano konstytuantę, zapowiedziano reformy ustrojowe na wsi; w tym samym dniu rozpoczęły się zamieszki na ulicach Berlina z udziałem rzemieślników i robotników, trwające do 18 III, kiedy rząd zezwolił na utworzenie gwardii narodowej, zniósł kontrolę prasy i ograniczenie zgromadzeń oraz ogłosił amnestię dla więźniów polit.; w późniejszej fazie wśród niem. działaczy demokratycznych zaczęła przeważać orientacja liberalna i mieszczańsko-reformistyczna.
- WIOSNA LUDÓW, termin określający...