ukaz (edykt) carski wprowadzony III 1864 na obszarze Królestwa Polskiego, nadawał chłopom użytkowaną przez nich ziemię oraz znosił feudalne obciążenia na rzecz dworu; miał ograniczyć chłopskie poparcie (i tak niewielkie) dla trwającego powstania styczniowego, którego Rząd Narodowy ogłosił I 1863 podobny manifest uwłaszczeniowy, lecz bez mocy prawnej i sabotowany przez właścicieli ziemskich; ukaz nie dotyczył ziem litewskich, podlegały one przepisom rosyjskiej reformy z 1861. Chłopów z Królestwa nie obciążono odszkodowaniami, lecz zamaskowaną formą wykupu stał się podatek. Uwłaszczenie chłopów przeprowadzono już wcześniej w zaborze pruskim (1811) i austriackim (1848).
- DEKRETY UWŁASZCZENIOWE, manifest uwłaszczeniowy...
- dekret, uchylenie dekretu, wystąpić...
- dekrety uwłaszczeniowe, wydane 22 I 1863 przez...