Harmensz van Rijn (1606-69)
malarz holenderski, grafik i rysownik, jeden z najwybitniejszych twórców w dziejach sztuki; już za życia sławny w całej Europie; urodził się w Lejdzie jako ósme dziecko młynarza Harmena Gerritsza van Rijn, kształcił się u tamtejszego malarza Jacopa van Swanenburga, potem w Amsterdamie u Pietera Lastmana (przez współczesnych porównywanego z P.P. Rubensem); ok. 1525 zał. w Lejdzie pracownię (wraz z J. Lievensem) i szybko zdobył uznanie; obrazy z tego okresu - portrety, autoportrety, sceny religijne i rodzajowe - odznaczają się teatralizacją kompozycji, mocnymi kolorami (tonacja zielono-srebrzysta), dokładnym wykończeniem szczegółów (Pielgrzymi z Emaus, Judasz odnosi 30 srebrników). 1632 przeniósł się do Amsterdamu, kupił dom, ożenił się z Saskią Uylenburgh; w ciągu następnych 10 lat namalował liczne obrazy uznane za arcydzieła (autoportrety, portrety Saskii, Lekcja anatomii doktora Tulpa, Oślepienie Samsona, Wymarsz strzelców zw. też Strażą nocną); kontynuował tematykę religijną: Ofiarowanie Izaaka, Zdjęcie z krzyża, Pejzaż z miłosiernym Samarytaninem (1638, Muzeum Czartoryskich w Krakowie); dzieła te, o dużych formatach, utrzymane są w kolorach ciepłych (czerwieniach, brązach, złotawej żółci), ich kompozycja jest dynamiczna, wielokierunkowa, mistrzowsko rozwiązane są problemy światła i światłocienia. Okres wielkich sukcesów R. kończy się 1642 - odrzucony zostaje przez zleceniodawców obraz Wymarsz strzelców jako zbyt nowatorski, spada liczba zamówień, przy porodzie syna umiera Saskia, artysta wpada w poważne kłopoty; w następnych latach koncentruje się gł. na tematyce religijnej, jego styl staje się w pełni dojrzały (Chrystus i jawnogrzesznica), maluje też portrety bliskich osób i autoportrety, poświęca się grafice, doprowadzając do doskonałości technikę akwaforty (Krajobraz z trzema drzewami, Trzy krzyże), tworzy liczne rysunki (piórkiem i trzciną, często lawowane). Po okresie 1657-58 pełnym osobistych tragedii (licytacja domu i jego dzieł sztuki, śmierć drugiej towarzyszki życia - Hendrickje Stoffels i syna Tytusa) żył w samotności; dzieła ostatniego okresu twórczości R. odznaczają się wspaniałością barw i bogactwem stosowanych środków malarskich, twarze przedstawianych osób są pełne siły wewn. i godności (Przysięga Claudiusa Civilisa, Powrót syna marnotrawnego). Stworzył ok. 630 obrazów, 280 akwafort, 1400 rysunków, miał licznych uczniów i naśladowców, niezwykle silnie oddziałał na sztukę czasów, w których żył i późniejszych wieków.
IMPAST, HELST, GLASGOW, AMSTERDAM, DREZDEŃSKA GALERIA, LEJDA, ELSHEIMER Adam, AUTOPORTRET, ZWINGER, PERSEUSZ
- Rembrandt, właśc. Rembrandt Harmensz van Rijn, (1606-69)
- Rembrandt, właśc. R. Harmenszoon van Rijn, (1606-69)
- Lekcja anatomii, wiersz S. Grochowiaka...