najstarsze jej ślady to neolityczne groby komorowe (Maes Hove na Orkadach) i kręgi kamienne domów z epoki brązu; z czasów rzym. najsłynniejszym zabytkiem jest wał Antoninusa (143 n.e.), budowla wzniesiona w celach obronnych; okres wczesnego średniowiecza reprezentują wielkie kamienne krzyże pokryte rzeźbami (np. z Ruthwell, ok. 700, z rzeźbami figuralnymi) oraz kamienne budowle o konstrukcji "ulowej". Budownictwo sakralne rozwinęło się w X-XII w.; po najeździe Normanów zapanował styl normandzki (lokalne przetworzenie stylu romańskiego), najwybitniejsze kościoły powstały w Dunfermline (ok. 1150), Jedburgh (1138), Melrose (1136, opactwo przebudowane później w stylu gotyckim); pod koniec XII w. zaczęto budować kamienne zamki. Gotyk (pod wpływem franc.) reprezentują m.in. chór katedry w Glasgow, kośc. w Dunblane, opactwo w Melrose, kaplica w Rosslum (ok. 1450), kośc. St. Giles w Edynburgu (XV-XVI w., z pięknym sklepieniem gwiaździstym); wznoszono zamki w formie wież mieszkalnych (zamek Inverlochy, XIII w., najstarsza część zamku w Glamis). Renesans, bardziej oparty na wzorach franc. niż wł., pojawił się w 1. poł. XVI w., m.in. Wielka Sala zamku w Edynburgu (1505), budynek bramy zamku w Stirling (początek XVI w.), zamki Huntley, Kellie, Cawdor, Crathes i in., z wnętrzami wykończonymi sztukateriami i polichromiami. Powstające po reformacji kościoły szkockie (Burntisland, Lauder) były bardziej okazałe niż ang.; z świeckich budowli XVII w. wyróżnia się monumentalny Heriot's Hospital w Edynburgu; przedstawicielem stylu I. Jonesa i Ch. Wrena (panującego w Anglii) jest w Szkocji W. Bruce (Hollyrood House w Edynburgu, od 1671); w XVIII w. działali tu bracia Adam (m.in. uniwersytet w Edynburgu projektu R. Adama); w 2. poł. XVIII w. zał. w Edynburgu Nowe Miasto wg projektu J. Craiga (częściowo też R. Adama); w czasach powszechnego w Europie XIX w. historyzmu, w Szkocji najpopularniejszy był styl neogrecki (High School w Edynburgu, Royal Scottish Academy i National Gallery w Edynburgu, budowle A. Thomsona w Glasgow); występował też neogotyk (giełda w Glasgow) i styl elżbietański (Donaldson's Hospital w Edynburgu). Na przełomie XIX i XX w. szkocką secesję reprezentował eur. sławy architekt Ch.R. Mackintosh (m.in. School of Art w Glasgow); w XX w. współcz. architekturze szkockiej, która upodobniła się do ang., trudno zidentyfikować cechy nar. Oprócz architektury dziedziną wyróżniającą się w sz.sz. jest malarstwo, rozwijające się od czasów renesansu, gł. portretowe; szczególny rozkwit malarstwa szkockiego przypada na pocz. XIX w., po zał. Royal Scottish Academy w Edynburgu, 1926; działali: A. Ramsay (gł. w Londynie i Francji), sir H. Raeburn, D. Allan, J. More (romantyczne krajobrazy), A. Nasmyth, H. McCulloch, prerafaelita sir J. Guthrie, sir D. Wilkie; malarstwo szkockie XIX i początku XX w., gł. o tematyce rodzajowej, portret i pejzaż, posiada silne pierwiastki nar. Na wysokim poziomie stoi w Szkocji sztuka ogrodowa.
- ANGIELSKA SZTUKA, najstarsze zabytki pochodzą...
- Edynburg, (Edinburgh)
- JACKSON, Glenda (ur. 1938)