utwór muzyczny, samodzielny lub wchodzący w skład np. uwertury, symfonii, sonaty, o wyraziście zarysowanych formułach rytmicznych, odpowiadających krokom maszerujących; m. może być formą użytkową (m. wojskowe, m. ceremonialne) lub stylizowaną (m. szybkie oraz m. wolne - żałobne). W okresie baroku pojawia się m. patetyczno-heroiczny, wchodzący gł. w skład oper i baletów (m.in. J.B. Lully, A. Campry) oraz oratoriów (G.F. Händel); od formy tej odszedł Ch.W. Gluck, komponując m. proste, oparte na przejrzystych strukturach melodycznych i rytmicznych. W klasycyzmie m. staje się formą rozbudowaną (m.in. przez dodanie tria o niemarszowym rytmie), często wchodzącą w skład cyklu sonatowego (niekiedy marsze zastępowały tam część wolną lub finał, np. w niektórych kompozycjach L.v. Beethovena i W.A. Mozarta). W romantyzmie m. otrzymywały programowe tytuły, trio zyskiwało liryczny charakter (np. słynny Marsz żałobny F. Chopina z Sonaty b-moll), wprowadzano do nich także rozbudowane partie wirtuozowskie (np. XV Rapsodia węgierska F. Liszta oparta na Marszu Rakoczego). Impresjoniści używali formy m. jako podstawy rozmaitych stylizacji, szczególnie w tych partiach utworów, które miał cechować specyficzny nastrój (C. Debussy, M. Ravel). W XX w. do formy tej sięgali niemal wszyscy kompozytorzy oper i baletów (I. Strawiński, B. Bartók, S. Prokofiew). W muzyce operowej m. otrzymują rozmaite nazwy, związane z sytuacją dramatyczną, której towarzyszą (m. weselny - np. w Śnie nocy letniej F. Mendelssohna, m. triumfalny - np. w Aidzie Verdiego, m. żałobny - np. w Zmierzchu bogów Wagnera). M. pojawiają się również w operetkach (J. Strauss, F. Lehár) i wodewilach, a także w muzyce filmowej (np. Most na rzece Kwai).
- marsz, równina przybrzeżna...
- WIELKI MARSZ, Długi Marsz
- DŁUGI MARSZ, .