Reklama

STANÓW ZJEDNOCZONYCH AMERYKI MUZYKA PROFESJONALNA

Reklama

pojawiła się w chwili, gdy nowej fali przybyszów z Europy udało się przełamać wrogość wobec wszelkich form muzykowania, jaką przejawiali purytanie ang.; aktywnym ośr. życia muz. w końcu XVII w. była gmina pietystów nad rz. Wissahickon, później rolę tę przejał zbudowany przez Niemców klasztor Ephrata i stowarzyszenie muz. "Dunkers", którego zał. był niem. emigrant C. Beissel, uważany za pierwszego kompozytora amer. obcego pochodzenia; 1741 bracia morawscy zał. pierwsze tow. śpiewu chóralnego w osadzie Bethlehem; 1744 powstało tam Collegium Musicum, wzorowane na podobnych instytucjach eur., które już kilkanaście lat później wykonywało sprowadzane ze Starego Kontynentu dzieła J. Haydna i W.A. Mozarta; wpływy franc. zaznaczyły się w Płd. Karolinie i Luizjanie; w Nowym Orleanie na pocz. XIX w. zał. zespół operowy, dający przedstawienia także w innych miastach kraju; pierwszym nar. kompozytorem amer. stał się F. Hopkinson, autor Ody do muzyki i pieśni My Days Have Been So Wondrous Free; inni prekursorzy nar. muzyki USA to J. Ingalls i O. Holden; w połowie XVIII w. wraz z kształtowaniem się poczucia wspólnoty nar. osadników europejskich w Ameryce Płn. rosło znaczenie pieśni patriotycznych; powstały wówczas słynna Yankee Doodle oraz Hail Columbia (hymn państwowy); na powstałe w tym okresie kompozycje wyraźny wpływ wywierała jeszcze muzyka religijna, tradycja śpiewanego zbiorowo psalmu; w tym duchu tworzyli m.in. L. Mason i S. Foster; muzykę fortepianową omawianego okresu reprezentuje L. Gottschalk. Europa wywierała przemożny wpływ nie tylko na stylistykę, ale także na organizację życia muz. w Stanach Zjednoczonych (tow. muz. im. Händla, Haydna, Beethovena); 1820 zawiązano tow. muz. w Filadelfii, a 1842 Nowojorskie Tow. Muz. (obydwa miały swoje stałe orkiestry). W połowie XIX w. rozpoczął się w muzyce amer. okres dominacji wzorców niem. (za sprawą blisko 900 koncertów, jakie w okresie 1848-53 dał w USA przybyły z Berlina zespół symfoniczny "Germania"); kompozytorzy amer. wyjeżdżali na studia przede wszystkim do Niemiec, stąd tak silny w muzyce amer. tego okresu wpływ romantyzmu i neoromantyzmu niem. (G. Chadwick, H.W. Parker, A.Ch. Beach, E.B. Hill, J.A. Carpenter); bardziej oryginalnie przedstawiała się amer. twórczość operowa; najwybitniejszym twórcą okazał się tu W.H. Fry, autor pierwszej wielkiej opery amer. Leonora. Szczególnie intensywny okres rozwoju przeżyła muzyka amer. w 2. poł. XIX w.: powstały nowe orkiestry symfoniczne, których dyrekcję powierzano wybitnym artystom eur. (m.in. T. Thomas i L. Damrosch); 1883 zał. w Nowym Jorku teatr Metropolitan Opera, który bardzo szybko stał się jedną z czołowych scen operowych na świecie; zespoły operowe utworzono także w Bostonie, Filadelfii, Chicago; powodzeniem cieszyły się również zespoły grające muzykę kameralną (bostoński "Mendelssohn Quintette Club", "Flonzaley Quartett"). W latach 80. wzrosło zainteresowanie folklorem murzyńskim, co spowodowało szybką karierę jazzu, rozwijającego się jednak początkowo jako odrębny, czysto "rozrywkowy" nurt muz.; jednocześnie, początkowo z dużymi oporami, zaczęto sięgać do autochtoniczych źródeł muz. amer.: folkloru indiańskiego (A.Ph. Heinrich, Czech z pochodzenia, twórca takich utworów, jak Indian Carnival, Indian Fanfares, Pushmataha; E. MacDowell, autor Suity indiańskiej); w zjawisku tym można widzieć echo analogicznych tendencji w muzyce eur., zmierzających do krystalizacji stylów nar.; przełomem okazało się prawykonanie 1893 w Bostonie IX Symfonii "Z Nowego Świata" A. Dvořáka; uświadomiło ono twórcom amer. możliwość przezwyciężenia uzależnienia od wzorców niem. i pełnego wykorzystania własnego folkloru muz.; w tym kierunku podążyli: prekursor tego nurtu, A. Farewell, H.F. Gilbert (twórca muzyki opartej na wątkach murzyńskich i kreolskich), R. Goldmark, H.W. Loomis, Ch.W. Cadman, J.A. Carpenter i czarnoskóry kompozytor H.T. Burleigh; jest to zarazem moment wyraźnego zbliżenia muzyki klasycznej i jazzu, które zaowocuje nieco później w twórczości G. Gershwina i L. Bernsteina, autorów kompozycji uznawanych za wzorzec typowo amer. stylu. Nadal jednak poszukiwanie własnej tożsamości w muzyce USA polegało na syntezie neoromantycznego, niemieckiego stylu z wątkami folklorystycznymi, co groziło eklektyzmem; zasadniczy zwrot dokonał się tu za sprawą oryginalnych eksperymentów muz. Ch. Ivesa - jednego z najwybitniejszych twórców muzyki XX w.; udało mu się przezwyciężyć ograniczenia neoromantycznego wzorca dzięki wnikliwemu zrozumieniu melodycznej, harmonicznej i rytmicznej osobliwości tradycyjnych źródeł muz. i przełożeniu ich na język muzyki profesjonalnej. Szybki rozwój muzyki USA w XX w. był możliwy dzięki stworzeniu systemu wysokich subwencji i fundacji osób prywatnych i wielkich firm, uznaniu muzyki za odrębny kierunek kształcenia na wyższych uczelniach, rozwojowi mediów: firm fonograficznych, radia, filmu (szczególnie od chwili powstania filmu dźwiękowego), a później telewizji; zarysował się odrębny, doskonale zorganizowany rynek muz., z systemem managementu, promocji, reklamy - przyciągający do amer. instytucji muz. najwybitniejszych twórców europejskich. XX-wieczna muzyka USA wyraża stylistyczną wielość: od neoklasycyzmu (A. Copland, R. Harris, W. Piston), poprzez futuryzm (G. Antheil, L. Ornstein), eksperymenty bliskie sonoryzmowi (Ch. Ives, H. Cowell, J. Becker, W. Riegger, C. McPhee, R. Crawford Seeger), kalifornijską awangardę inspirowaną dodekafonią (L. Harrison, H. Partch), aleatoryzm i muzykę konceptualną (J. Cage i jego krąg), dodekafonię (E. Křenek i jego naśladowcy: R.L. Finney, G. Perle, B. Weber), po skrajny serializm (M. Babbitt). Poczynając od lat 50. rosło zainteresowanie muzyką elektroniczną, dzięki pracom badawczym prowadzonym w Columbia Princeton Electronic Music Center, Uniwersytecie Illinois, San Francisco Tape Music Center; początkowo były to kompozycje wykorzystujące taśmę i rozmaite analogowe syntezatory dźwięku; od połowy lat 50. prowadzono intensywne studia nad komputerową syntezą dźwięku, możliwą dzięki zbudowaniu pierwszego w historii komputera muz. "Illiac"; gł. ośr. muzyki komputerowej znajdują się na uniw. Stanforda i Princeton. Utrzymuje się nurt tradycjonalistyczny, "postneoklasyczny", kontynuujący tradycję kręgu I. Strawińskiego (L. Talma, A. Berger, R. Palmer, R. Ward, P. Menin); w latach 60. przyniósł on koncepcję nowego dialogu z wzorami tradycyjnymi - prowadzonego z pozycji postmodernistycznych (L. Foss, D. Del Tredici, J. Corigliano); na przeciwnym biegunie znajduje się teoria "minimal music", postulująca radykalne ograniczenie środków muz. wyrazu - aż do ciszy (S. Reich, E. Carter); operę reprezentowali lub reprezentują (H. Hadley, D. Taylor, M. Blitzstein, H. Weisg, G.C. Menotti). W USA znajdują się uczelnie muzyczne o światowej renomie: Juillard School of Music w Nowym Jorku, Curtis Institute of Music w Filadelfii, Eastman School of Music w Rochester; kilkadziesiąt orkiestr symfonicznych prezentuje najwyższy poziom, m.in. dzięki działalności takich dyrygentów, jak L. Stokowski, E. Ormandy, A. Rodziński, S. Skrowaczewski, A. Wallenstein, L. Bernstein, S. Kussevitzky, G. Solti, S. Ozawa, J. Levine, Z. Mehta, K. Masur. Wokalistykę operową i oratoryjną tworzyli: M. Anderson, P. Robeson, K. Battle, C. Barberian, H. Donath, B. Hendrix, J. Norman, L. Price, R. Resnik, L. Warren, J. Hines; sztukę wiolinistyczną: J. Heifetz, Y. Menuhin, I. Stern, M. Elman, I. Perlman, E. Fodor; pianistyczną - L. Gottschalk, R. Serkin, E. Istomin, R. Votapek, L. Fleisher, W. Kapell, E. List, G. Ohlsson, E. Ax. Obok muzyki poważnej ważną rolę odgrywa muzyka rozrywkowa: jazzowa, rockowa, a także kompozycje musicalowe i przeznaczone dla filmu; typowo amer. wynalazkiem w dziedzinie muzyki użytkowej jest muzak.

Powiązane hasła:

EVANS Bill, ROMERO, EVANS Gil, TROYANOS, RODGERS, TIOMKIN, FLACK Roberta, ORBISON, OHLSSON, ELLINGTON Duke

Podobne hasła:

Encyklopedia Internautica
Reklama
Reklama
Reklama