minojska sztuka
sztuka rozwijająca się na Krecie w okresie 3000-1100 p.n.e.; wyróżnia się: okres wczesny - 3000-2000, okres środkowy (średni) - 2000-1600 i okres późny 1600-1100. W okresie wczesnym reprezentują ją chaty z gliny i gałęzi, jednopiętrowe, z płaskimi dachami; także grobowce w kształcie tolosów, gliniane i marmurowe idole kobiece i figurki zwierząt, gliniana ceramika malowana, naczynia kamienne, cylindryczne pieczęcie ze steatytu i kości słoniowej, ozdoby ze złotych blaszek. W okresie środkowym ujawniła się w pełni oryginalność k.sz. (wcześniej wykazywała powiązania ze sztuką staroż. Wschodu): powstają wielokondygnacyjne pałace w Knossos (4 piętra), Fajstos, Malia, Zakro z monumentalnymi wejściami, urządzeniami wodno-kanalizacyjnymi. Nieliczne były budowle kultowe (odkryto tylko kilka niewielkich kapliczek). Ściany domów i pałaców, a także posadzki, ozdabiano malowidłami; zachowały się dzieła z 1700-1400 p.n.e. przedstawiające sceny ogrodowe, ptaki w zaroślach, jedno z wcześniejszych malowideł przedstawia małpę zrywającą krokusy, później rozpowszechniły się sceny z życia codziennego, tańce, pochody, procesje, obrzędy religijne, malowano też epizody z tauromachii. Stosowano gł. technikę freskową, niekiedy robiono freski reliefowe; w początkowym okresie freski kreteńskie były naturalistyczne, później stały się b. stylizowane i sztywne (malowidła w sali tronowej w pałacu w Knossos); pejzaż przedstawiano jakby z lotu ptaka. Rzeźbę środkowego okresu reprezentują wotywne figurki kobiece; w ceramice na szczególną uwagę zasługują wazy Kamares oraz wyroby z fajansu; tworzono też piękną biżuterię ze złota (w różnych technikach). W okresie późnym, po zniszczeniu pierwszych pałaców, nastąpił ponowny rozkwit architektury oraz innych sztuk; odbudowano rezydencje (tzw. styl pałacowy), które straciły swe cechy obronne i stały się bardziej zespolone z otoczeniem (np. Knossos); powstały też mniejsze pałace o układach zbliżonych do megaronu (Tylissos, Amnisos, Niru). Wysoki poziom osiągnęło malarstwo ścienne (do najsłynniejszych należą freski z Knossos), odnaleziono posągi gliniane o wys. do 1,7 m oraz figurki o charakterze ludowym, produkowane przez garncarzy; wyróżniają się fajansowe posążki przedstawiające tańczące kapłanki czy boginie, ubrane w bogate szaty (Knossos). Duże wartości artystyczne reprezentowała ceramika i jej zdobnictwo, do ok. 1450 p.n.e. wyrabiano piękne, wielobarwne wazy Kamares. Szczyt rozwoju osiągnęła gliptyka (stosowano wiertło poruszane cięciwą łuku, co umożliwiało obróbkę twardych kamieni, np. jaspisu i chalcedonu), złotnictwo oraz wyrób przedmiotów ozdobnych z kości słoniowej (figurka akrobaty z Knossos). Od ok. 1400 p.n.e. k.sz. zaczęła się chylić ku upadkowi.
MINOJSKA SZTUKA, LABRYS
- GRECKA SZTUKA, w rozwoju sztuki greckiej...
- CYKLADZKA SZTUKA, sztuka powstająca w...
- HELLADZKA SZTUKA, sztuka rozwijająca się...