Reklama

MEBLE

sprzęty służące do urządzania wnętrz, zazwyczaj przenośne; rozróżnia się je w zależności od spełnianej funkcji (do siedzenia, do pracy, przechowywania przedmiotów, wielofunkcyjne itp.), użytego materiału (drewniane, metalowe, z tworzyw sztucznych i in.), przeznaczenia (domowe, biurowe, sklepowe, ogrodowe, sakralne, biblioteczne itd.), sposobu obróbki (m. stolarskie, gięte i tapicerowane); m. mogą mieć konstrukcję skrzyniową (szafy, komody) lub szkieletową (siedziska, łoża). Rozwój meblarstwa był związany z podnoszeniem się poziomu kultury i poprawą warunków życia, a styl m. podporządkowany był stylowi epoki, w której powstawały: w neolicie znano już skrzynię, stołek o 3 i 4 nogach, łoże w formie wyplatanej ramy, ławę; linię rozwojową wykreślały meblarstwu wierzenia i obyczaje: w kręgu kultur basenu M. Śródziemnego wykształciły się sprzęty typu wysokiego, z nich wywodzą się późniejsze m. europejskie i amerykańskie; Bliski, Środkowy i Daleki Wschód wykształcił typ sprzętów niskich, miękkich, o skromnym asortymencie (maty, płyty, niskie stoliki); wyjątkiem jest tron, który we wszystkich kręgach kulturowych jest sprzętem wysokim, reprezentacyjnym, bogato zdobionym, umożliwiającym przyjęcie sztywnej i prostej postawy siedzącej - symbolu władzy. M. romańskie w porównaniu ze starożytnymi były prymitywne i ciężkie (skrzynie, krzesła, ławy, stoły, łoża w formie płytkich skrzyń na nogach); w gotyku sprzęty były już znacznie lżejsze, zdobione snycerką o motywach architektonicznych, polichromią, mozaiką lub okuciami. W renesansie rozwój meblarstwa nastąpił we Włoszech (do Polski trafiły stamtąd poprzez dwór królewski); m. nie były liczne, ale b. ozdobne (misterne rzeźby, intarsje i inkrustacje); charakterystyczne były skrzynie-ławy, skrzynie przystosowane do spania, kredensy-skrzynie, zydle, krzesła i wielkie łoża z baldachimem, także szafa czterodrzwiowa (jedna para drzwi nad drugą). W meblarstwie barokowym gł. rolę odgrywała Francja, skąd styl Ludwika XIV rozprzestrzenił się w Europie; w Polsce w tym okresie na charakter wnętrz mieszkalnych wpływało gł. gdańskie meblarstwo barokowe. M. rokokowe są lekkie, kształtne i wygodne; fornirowane i intarsjowane. W okresie klasycyzmu następuje powrót do prostoty i naturalności; do zdobnictwa wkraczają formy architektury antycznej; w Polsce w tym okresie działało wiele warsztatów stolarskich, najsłynniejsze w Kolbuszowej; w meblarstwie okresu klasycyzmu panowały 2 odmienne style: francuski, czyli styl Ludwika XVI (w Polsce tzw. styl Stanisława Augusta) i empire oraz niem. biedermeier, pewną odrębność zachowało meblarstwo angielskie. Od poł. XIX w. w Austrii M. Thonet rozwinął przemysłową produkcję m. giętych (w Polsce powstały fabryki w Radomsku i Jasienicy). Anglia przeżywała styl wiktoriański. Po okresie eklektyzmu, w którym powielano i mieszano różne style historyczne (meble pseudogotyckie, pseudobarokowe itp.), próbę stworzenia nowego stylu podjęła secesja na przełomie XIX i XX w. (formy i motywy zdobnicze zaczerpnięte z przyrody oraz sztuki ludowej); w Polsce tworzono m. w ramach poszukiwań stylu narodowego i stylu zakopiańskiego oraz Młodej Polski (S. Wyspiański). Z pocz. XX w. konstruktywizm przywrócił znaczenie konstrukcji i użytkowości m.; projektowali je wybitni architekci (A. Loos w Austrii, A. Aalto w Finlandii); w XX w. obserwuje się ogromną różnorodność form i konstrukcji m.; wprowadzono do meblarstwa nowe materiały: tworzywa sztuczne, płyty stolarskie i sklejki, szkło, także jako materiał konstrukcyjny różne metale. W Polsce na meblarstwo XX w. znaczny wpływ wywarły Warsztaty Krakowskie i Spółdzielnia Artystyczna "Ład". Silnym ośrodkiem meblarstwa (raczej tradycyjnego) jest Kalwaria Zebrzydowska.

Reklama

Powiązane hasła:

KARTUSZ, KABINET, JOURDAIN, , ZICK, KAMPESZYN, DELANOIS

Podobne hasła:

Encyklopedia Internautica
Reklama
Reklama
Reklama