wpływy modernizmu dawały się zauważać w większości ośr. teatralnych kraju; kolejnym zmianom ulegała ich struktura: w Królestwie (poza Warszawą) stałe teatry pol. działały w Kaliszu, Lublinie, Łodzi i Sosnowcu; zanikały teatrzyki ogródkowe; z inicjatywy pol. inteligencji powstały teatry "ludowe", przeznaczone dla najuboższej publiczności, z czasem przejęte, subwencjonowane i kontrolowane przez zaborców; ruch amatorski (gł. na wsi), zapoczątkowany w połowie XIX w., na pocz. XX w. zyskał i liczebnie i jakościowo duży rozmach; w teatrach prowincjonalnych (jak zwykło się określać wszystkie teatry poza Warszawą, Krakowem i Lwowem) pojawił się nowy typ dyrektora (A. Zelwerowicz w Łodzi, małżeństwo N. i B. Szczurkiewiczów w Wilnie, potem w Poznaniu), prowadzący z gł. centrami rywalizację na płaszczyźnie doboru repertuaru i inscenizacji. 1891 miał miejsce ostatni występ Modrzejewskiej w Warszawie; jako "Modjeska" zdobywa sławę światową; poza nią, z pol. aktorów, tylko B. Dawison odnosi sukces na scenach niem., gł. w wiedeńskim Burgtheater; po 1880 objawiły się w Warszawie wybitne talenty aktorskie nowego pokolenia: M. Frenkiel, R. Żelazowski, M. Przybyłko, W. Brydziński, J. Osterwa, H. Leszczyńska, E. Gasiński, M. Ćwiklińska, A. Fertner, w Galicji S. Wysocka, M. Dulęba, K. Junosza-Stępowski, J. Węgrzyn, J. Leszczyński (syn Bolesława). Powstałe po 1905 niezależne od Dyrekcji Rządowej przedsiębiorstwa wprowadziły znaczne ożywienie: repertuarowe (Wesele, dramat romantyczny, przełamanie bojkotu sztuk ros.) i artystyczne, wykraczające nawet poza estetykę modernizmu; na tak przygotowanym gruncie A. Szyfman doprowadził do powstania Teatru Polskiego (najnowocześniejszy wtedy budynek teatralny w kraju, otwarty 1913).
- manifest, (łac. manifesto =...
- NIEMIECKA MUZYKA, 1. ludowa, mimo że...