(1946-2014)
Poeta, tłumacz, krytyk lit., teoretyk lit. Najwybitniejszy przedstawiciel pokolenia Nowej Fali (pokolenia 68). Studiował polonistykę, a następnie pracował naukowo na Uniw. im. A. Mickiewicza w Poznaniu. W czasie studiów był kierownikiem lit. studenckiego Teatru Ósmego Dnia. W l. 1967-71 współpracował z poznańskim "Nurtem", w 1967-75 z "Odrą".
Był jednym z założycieli KOR i wychodzącego w drugim obiegu lit. "Zapisu". Dyscyplinarnie zwolniony z pracy w 1977 r., został w 1980 r. przyjęty na dawne stanowisko po interwencji "Solidarności". Podczas 5-letniego obowiązywania zakazu publikowania jego tekstów zamieszczał (pod pseud. Barbara Stawiczek) szkice w "Tygodniku Powszechnym". Od III 1981 przebywa w USA - wykłada lit. pol. na Uniw. Harvarda w Cambridge. Jest red. naczelnym "The Polish Review" i współred. paryskich "Zeszytów Literackich".
Doktor h.c. Uniw. Śląskiego w Katowicach (1995), wyróżniony nagrodą nowojorskiego PEN Clubu za tłum. poezji c W. Szymborskiej na jęz. ang., nagrodą im. J. Parandowskiego, przyznaną przez pol. PEN Club. W 1999 r. laureat nagrody Nike za t. Chirurgiczna precyzja. Elegie i piosenki z lat 1995-1997 (1998). Debiutował w 1965 r. wierszami zamieszczonymi w "Odrze" i pismach studenckich. I t. poezji, Korekta twarzy, wydał w 1968 r. W programowej deklaracji otwierającej t. Jednym tchem (1970) stwierdził, że obowiązkiem poezji jest walczyć "o niezafałszowany obraz świata".
Do rzeczywistości społ., oszukańczych praktyk w polityce i ideologii docierał przez grę z językiem (kontynuator lingwizmu); z niego odczytywał stan świadomości społ. Parodiował nowomowę, poddawał analizie istniejącą frazeologię, przywracał dosłowność idiomom ( Spójrzmy prawdzie w oczy). Od Tryptyku z betonu, zmęczenia i śniegu (1980) zwrócił się ku problemom egzystencjalnym. Głosił, że w pełnym sprzeczności świecie poeta ma obowiązek uczestniczyć w zbiorowym losie. Tom Atlantyda i inne wiersze (1986) jest zapisem doświadczeń B. z początku pobytu w Ameryce. W Widokówce z tego świata (1988) poeta ostatecznie rezygnuje z polityki na rzecz refleksji egzystencjalnej i utrwalania obrazu współcz. świata.
B. jest także autorem poezji humorystycznej, m.in. t. Zwierzęca zajadłość (1991), Biografioły (1991), Zupełne zezwierzęcenie (1993), Bóg, trąba i Ojczyzna, Żegnam cię, nosorożcze (1995). Jako krytyk i teoretyk lit. opublikował liczne studia i szkice, m.in. Język poetycki Mirona Białoszewskiego (1974), Nieufni i zadufani (1971), Etyka i poetyka (1979), Uciekinier z Utopii (1984, o Z. Herbercie), Tablica z Macondo (1990). Ważną część twórczości B. stanowią przekłady.
Jeszcze w Polsce przetłumaczył poezję D. Thomasa (1974). Największym, dobiegającym końca przedsięwzięciem jest tłum. dzieł W. Szekspira. Na ang. przełożył m.in. Treny Kochanowskiego, wiersze Herberta i Szymborskiej. W drugim obiegu lit. ukazały się utwory O. Mandelsztama (1979) i J. Brodskiego (1973). Zmarł 26 grudnia 2014.
- BARAŃCZAK Stanisław, (ur. 1946)
- Barańczak Stanisław, (ur. 1946)
- STANISŁAW, Pochodzenia starosłowiańskiego,...