narrator i tytułowy bohater powieści I. Krasickiego Mikołaja Doświadczyńskiego przypadki, tradycyjnie wychowywany w szlacheckiej rodzinie, po śmierci ojca przerywa naukę i mimo 16 lat zażywa pełnej swobody. Wuj przydziela mu guwernera, ale obok lekcji francuskiego uczy się tylko korzystania z miejskich uciech, uwikłany w bójkę i aresztowany pozostaje sam. Po zwolnieniu wraca do rodzinnego majątku, płaci wcześniejsze długi, po śmierci matki procesuje się z sąsiadem, zabawia w Warszawie, a po wygraniu procesu wyjeżdża do Paryża. Kosztowne zabawy i oszustwa przewodnika po miejskich rozrywkach doprowadzają D. do konieczności ucieczki przed wierzycielami. Wyprawa statkiem na Jawę wydaje się ratunkiem, nagła burza i katastrofa powodują dość niespodziane wyrzucenie przez fale na wyspę Nipu. Nieskażona cywilizacją miejscowa społeczność kieruje się w życiu podstawowymi wartościami: pracą, miłością bliźniego, dobrem. D. poznaje system funkcjonowania idealnego państwa, uświadamia sobie istotę zła, nabiera niechęci do europ. pozorów i nieuczciwości, ale gdy znajduje we wraku statku dobra materialne, postanawia zrobić z nich użytek. Ucieka potajemnie, przeżywa kolejne przygody (praca z niewolnikami w Ameryce, więzienie w Sewilli, szpital dla obłąkanych), by po wielu latach wrócić do kraju i rozpocząć nowe życie stosując w praktyce nauki wyniesione ze szczęśliwej państwowości nipuańskiej.
Doświadczyński Mikołaj
Literatura polska