(1516-43)
najwybitniejszy poeta humanista przed J. Kochanowskim. Pisał po łac. Pochodził z rodziny chłopskiej (ur. w Januszkowie k. Żnina). Wiele zawdzięczał swoim mecenasom: A. Krzyckiemu (przebywał na jego dworze), a po jego śmierci - P. Kmicie. Odwdzięczył się im utworami panegirycznymi. Studiował w Akademii Lubrańskiego w Poznaniu, gdzie zachwycił się poezją Owidiusza - przez całe życie tworzył pod jej wpływem. W 1538 r. wyjechał (dzięki Kmicie) na studia do Włoch - tu w 1540 r. (w dowód uznania dla jego wierszy) został uwieńczony laurem poetyckim. W tym samym roku choroba zmusiła go do powrotu do Polski. Pierwsze dzieło J. to Żywoty arcybiskupów gnieźnieńskich (Vitae archiepiscoporum Gnesnensium, 1536/37) - zbiór epigramatów sławiących dostojników Kościoła, ale i łagodnie, na pół żartobliwie krytykujących nadużycia duchownych. Żywoty arcybiskupów oraz Żywoty królów polskich wierszem elegijnym opisane (Vitae Regnum Polonorum elegiaco carmine descriptae) są skrótem historii Polski. Do antwerpskiego wyd. Żywotów królów (1563) dołączono Dialog przeciw różnorodności i zmienności polskich strojów (In Polonici vestitis varietatem et inconstantiam dialogus, 1541 lub 42), w którym ustami Władysława Jagiełły i Stańczyka wypowiada pochwałę początków dynastii Jagiellonów - czasu narodzin silnej monarchii. Zbiorem różnorodnych wierszy (od okolicznościowych po manifesty artyst.) były Tristium liber I. Varium elegiarum liber I. Epigrammatum liber I (Żale. Elegie. Epigramaty). Najważniejszy utwór J. to Tristia VII zw. elegią O sobie samym do potomności. Na uwagę zasługują też: epitalamium na ślub Zygmunta Augusta z Elżbietą Habsburżanką oraz satyryczny utwór Querela Reipublicae (Skarga Rzeczypospolitej). Szczera, zapisująca autentyczne przeżycia poezja J. cieszyła się dużą popularnością w renesansie. Występujące w niej motywy i wątki można odnaleźć w twórczości M. Reja, Grzegorza z Sanoka i Kochanowskiego. Umiejętność wyrażania uczuć zyskała poecie uznanie w romantyzmie.
- JANICKI, Klemens, Ianicius, Janicjusz,...